display result search
- 58
- 1000
- 1000
- 1000
تحلیلی روان‌شناختی از تحولات صدر اسلام، 9
سخنرانی آیت الله محمدتقی مصباح یزدی با موضوع «تحلیلی روان‌شناختی از تحولات صدر اسلام»، جلسه نهم: مراتب ارزش کارها، سال 1394
در جلسات گذشته با استفاده از فرمایشات امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام در نهج‌البلاغه به این نتیجه رسیدیم که عوامل اصلی سقوط انسان، هوای نفس، دنیا و شیطان است. هم‌چنین گفتیم که هوای نفس از نظر لغت به‌معنای دل‌خواه است و معنای منفی ندارد، ولی در یک اصطلاح خاص که در مباحث اخلاقی و ارزشی مطرح می‌شود در مقابل حکم عقل و حکم خدا قرار می‌گیرد و از این جهت به معنای منفی به کار می‌رود. در این معنا، مراتب ارزش مثبت در مقدار مخالفت با هوای نفس نهفته است، و هم‌چنین ارزش منفی تبعیت از آن به اندازه مخالفت آن با حکم خدا و عقل است.
حاصل بحث‌ها این شد که در مواردی خودِ کار، جِرمِ عمل، و کمیت و کیفیت حرکت خارجی در ارزش دخالتی ندارد؛ بلکه آن‌چه بیشتر به یک رفتار، ارزش می‌بخشد، نیت است. به یک معنا در فلسفه اخلاق اسلامی اصل ارزش‌ها اطاعت خداست. بسیاری از مردم تصور می‌کنند که ارزش کار همیشه تابع حجم کار است، ولی این مطلب کلیت ندارد و گاهی ارزش کاری با حجم و انرژی محدود از بسیاری از کارهای سنگین، پر حجم و دارای آثار زیاد بیشتر است. این روایت را شیعه و سنی درباره امیرالمؤمنین نقل کرده‌اند که ضربة على یوم الخندق أفضل من عبادة الثقلین؛ ثواب یک ضربت شمشیر امیرالمؤمنین در جنگ احزاب از ثواب عبادت جن و انس بیشتر است. برای این‌که این روایت را درست تحلیل کنیم باید ابتدا ببینیم جن و انس به چه معناست و عبادت‌هایشان چه چیزهایی است، و مجموع این عبادت‌ها چقدر در عالم ارزش دارد؟ عبادت ثقلین یعنی عبادت میلیاردها جن و انس از ابتدای خلقت تا انتهای آن. ارزش یک شمشیر زدن علی از همه این‌ها بیشتر است! بنابراین ارزش کار بسته به حجم آن نیست و بیشتر بسته به عامل دیگری است. این عامل همان قصد و نیت است؛ این‌که انسان این کار را برای چه انجام می‌دهد.
در جلسات گذشته با استفاده از فرمایشات امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام در نهج‌البلاغه به این نتیجه رسیدیم که عوامل اصلی سقوط انسان، هوای نفس، دنیا و شیطان است. هم‌چنین گفتیم که هوای نفس از نظر لغت به‌معنای دل‌خواه است و معنای منفی ندارد، ولی در یک اصطلاح خاص که در مباحث اخلاقی و ارزشی مطرح می‌شود در مقابل حکم عقل و حکم خدا قرار می‌گیرد و از این جهت به معنای منفی به کار می‌رود. در این معنا، مراتب ارزش مثبت در مقدار مخالفت با هوای نفس نهفته است، و هم‌چنین ارزش منفی تبعیت از آن به اندازه مخالفت آن با حکم خدا و عقل است.
حاصل بحث‌ها این شد که در مواردی خودِ کار، جِرمِ عمل، و کمیت و کیفیت حرکت خارجی در ارزش دخالتی ندارد؛ بلکه آن‌چه بیشتر به یک رفتار، ارزش می‌بخشد، نیت است. به یک معنا در فلسفه اخلاق اسلامی اصل ارزش‌ها اطاعت خداست. بسیاری از مردم تصور می‌کنند که ارزش کار همیشه تابع حجم کار است، ولی این مطلب کلیت ندارد و گاهی ارزش کاری با حجم و انرژی محدود از بسیاری از کارهای سنگین، پر حجم و دارای آثار زیاد بیشتر است. این روایت را شیعه و سنی درباره امیرالمؤمنین نقل کرده‌اند که ضربة على یوم الخندق أفضل من عبادة الثقلین؛ ثواب یک ضربت شمشیر امیرالمؤمنین در جنگ احزاب از ثواب عبادت جن و انس بیشتر است. برای این‌که این روایت را درست تحلیل کنیم باید ابتدا ببینیم جن و انس به چه معناست و عبادت‌هایشان چه چیزهایی است، و مجموع این عبادت‌ها چقدر در عالم ارزش دارد؟ عبادت ثقلین یعنی عبادت میلیاردها جن و انس از ابتدای خلقت تا انتهای آن. ارزش یک شمشیر زدن علی از همه این‌ها بیشتر است! بنابراین ارزش کار بسته به حجم آن نیست و بیشتر بسته به عامل دیگری است. این عامل همان قصد و نیت است؛ این‌که انسان این کار را برای چه انجام می‌دهد.
تاکنون نظری ثبت نشده است