display result search
- 335
- 1000
- 1000
- 1000
نصایح امام محمدباقر علیه السلام به جابر بن یزید جعفی، جلسه چهارم
سخنرانی آیت الله محمدتقی مصباح یزدی با موضوع «نصایح امام محمدباقر علیه السلام به جابر بن یزید جعفی»، جلسه چهارم، سال 1390
در شب‌های گذشته روایتی از امام باقر علیه‌السلام را از تحف‌العقول نقل کردیم که به جابر فرمودند: «من تو را به پنج چیز سفارش می کنم؛ إِنْ ظُلِمْتَ فَلَا تَظْلِمْ وَ إِنْ خَانُوکَ فَلَا تَخُنْ وَ إِنْ کُذِّبْتَ فَلَا تَغْضَبْ وَ إِنْ مُدِحْتَ فَلَا تَفْرَحْ؛»؛ این چهار جمله را در شب‌های گذشته تا حدی که خدای متعال توفیق داد توضیح دادیم. اما نصحیت پنجم حضرت این است که می فرمایند: وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ. این جمله پنجم را خود حضرت مقداری توضیح می دهند. می فرمایند: وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ وَ فَکِّرْ فِیمَا قِیلَ فِیکَ فَإِنْ عَرَفْتَ مِنْ نَفْسِکَ مَا قِیلَ فِیکَ فَسُقُوطُکَ مِنْ عَیْنِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ عِنْدَ غَضَبِکَ مِنَ الْحَقِّ أَعْظَمُ عَلَیْکَ مُصِیبَةً مِمَّا خِفْتَ مِنْ سُقُوطِکَ مِنْ أَعْیُنِ النَّاسِ وَ إِنْ کُنْتَ عَلَى خِلَافِ مَا قِیلَ فِیکَ فَثَوَابٌ اکْتَسَبْتَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَتْعَبَ بَدَنُکَ؛ اگر کسی درباره تو بدگویی کرد بی‌تابی نکن! بنشین فکر کن که آیا این حرف‌ها واقعیت دارد یا دروغ است. اگر دیدی واقعیت دارد نباید ناراحت شوی. اگر ناراحت شوی در واقع از مطلب حقی ناراحت شده‌ای و این ناراحتی، تو را از نظر خدا می اندازد. انسانی که از حق ناراحت می شود پیش خدا ارزشی ندارد. اما اگر آنچه درباره تو گفتند واقعیت ندارد بدان که در مقابل آن مذمت، ثوابی رایگان در نامه عمل تو می نویسند. پس باز هم جای ناراحتی ندارد.
هنگامی که حضرت چهار نصحیت قبلی را ذکر فرمودند چیزی بر آن نصایح اضافه نفرمودند. اما وقتی می فرمایند: وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ، توضیحاتی را اضافه می کنند. فرق این جمله با آن چهار عبارت قبلی در چیست و چرا در آن جملات قبل، به گفتن نصایح اکتفا کردند؟
به نظر می رسد که درباره ستایش، انسان انتظار ندارد که همه از او تعریف کنند و این را حقی برای خودش نمی داند که دیگران از او تعریف کنند. اما درباره مذمت، انسان توقع ندارد کسی از او بد بگوید. اصل مدح کردن عیبی ندارد، به خصوص اگر برای معرفی حق و اعانت بر راه صحیح باشد. مدح و تعریف از کسی هنگامی مذموم است که جنبه چاپلوسی داشته و تعریف‌هایی دروغین باشد. اما درباره مذمت، انسان برای خود حق قایل است که دیگران از او بدگویی نکنند و به محض شنیدن مذمت به طور طبیعی ناراحت می شود. لذا توهین، استهزا، عیب‌جویی، غیبت و تهمت حرام است. این ناراحتی به خاطر این است که انسان می بیند حقی از خودش تضییع شده است؛ همان‌طور که درباره سایر حقوق، وقتی از انسان حقی را غصب کنند به طور طبیعی انسان ناراحت می شود، وقتی از او بدگویی کنند هم ناراحت می شود، به خصوص اگر در حضور دیگران باشد. بنابراین نصیحت پنجم نیاز به تاکید بیشتری دارد که در این‌جا حواست را جمع کن، مبادا غضب کنی و برآشفته شوی! لذا حضرت راه کنترل غضب در چنین موقعیتی را برای جابر توضیح داده‌اند. می فرمایند: «وقتی کسی تو را مذمت کرد فکر کن! ببین آیا آنچه می گوید واقعیت دارد و تو آن‌گونه هستی؟»
در شب‌های گذشته روایتی از امام باقر علیه‌السلام را از تحف‌العقول نقل کردیم که به جابر فرمودند: «من تو را به پنج چیز سفارش می کنم؛ إِنْ ظُلِمْتَ فَلَا تَظْلِمْ وَ إِنْ خَانُوکَ فَلَا تَخُنْ وَ إِنْ کُذِّبْتَ فَلَا تَغْضَبْ وَ إِنْ مُدِحْتَ فَلَا تَفْرَحْ؛»؛ این چهار جمله را در شب‌های گذشته تا حدی که خدای متعال توفیق داد توضیح دادیم. اما نصحیت پنجم حضرت این است که می فرمایند: وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ. این جمله پنجم را خود حضرت مقداری توضیح می دهند. می فرمایند: وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ وَ فَکِّرْ فِیمَا قِیلَ فِیکَ فَإِنْ عَرَفْتَ مِنْ نَفْسِکَ مَا قِیلَ فِیکَ فَسُقُوطُکَ مِنْ عَیْنِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ عِنْدَ غَضَبِکَ مِنَ الْحَقِّ أَعْظَمُ عَلَیْکَ مُصِیبَةً مِمَّا خِفْتَ مِنْ سُقُوطِکَ مِنْ أَعْیُنِ النَّاسِ وَ إِنْ کُنْتَ عَلَى خِلَافِ مَا قِیلَ فِیکَ فَثَوَابٌ اکْتَسَبْتَهُ مِنْ غَیْرِ أَنْ یَتْعَبَ بَدَنُکَ؛ اگر کسی درباره تو بدگویی کرد بی‌تابی نکن! بنشین فکر کن که آیا این حرف‌ها واقعیت دارد یا دروغ است. اگر دیدی واقعیت دارد نباید ناراحت شوی. اگر ناراحت شوی در واقع از مطلب حقی ناراحت شده‌ای و این ناراحتی، تو را از نظر خدا می اندازد. انسانی که از حق ناراحت می شود پیش خدا ارزشی ندارد. اما اگر آنچه درباره تو گفتند واقعیت ندارد بدان که در مقابل آن مذمت، ثوابی رایگان در نامه عمل تو می نویسند. پس باز هم جای ناراحتی ندارد.
هنگامی که حضرت چهار نصحیت قبلی را ذکر فرمودند چیزی بر آن نصایح اضافه نفرمودند. اما وقتی می فرمایند: وَ إِنْ ذُمِمْتَ فَلَا تَجْزَعْ، توضیحاتی را اضافه می کنند. فرق این جمله با آن چهار عبارت قبلی در چیست و چرا در آن جملات قبل، به گفتن نصایح اکتفا کردند؟
به نظر می رسد که درباره ستایش، انسان انتظار ندارد که همه از او تعریف کنند و این را حقی برای خودش نمی داند که دیگران از او تعریف کنند. اما درباره مذمت، انسان توقع ندارد کسی از او بد بگوید. اصل مدح کردن عیبی ندارد، به خصوص اگر برای معرفی حق و اعانت بر راه صحیح باشد. مدح و تعریف از کسی هنگامی مذموم است که جنبه چاپلوسی داشته و تعریف‌هایی دروغین باشد. اما درباره مذمت، انسان برای خود حق قایل است که دیگران از او بدگویی نکنند و به محض شنیدن مذمت به طور طبیعی ناراحت می شود. لذا توهین، استهزا، عیب‌جویی، غیبت و تهمت حرام است. این ناراحتی به خاطر این است که انسان می بیند حقی از خودش تضییع شده است؛ همان‌طور که درباره سایر حقوق، وقتی از انسان حقی را غصب کنند به طور طبیعی انسان ناراحت می شود، وقتی از او بدگویی کنند هم ناراحت می شود، به خصوص اگر در حضور دیگران باشد. بنابراین نصیحت پنجم نیاز به تاکید بیشتری دارد که در این‌جا حواست را جمع کن، مبادا غضب کنی و برآشفته شوی! لذا حضرت راه کنترل غضب در چنین موقعیتی را برای جابر توضیح داده‌اند. می فرمایند: «وقتی کسی تو را مذمت کرد فکر کن! ببین آیا آنچه می گوید واقعیت دارد و تو آن‌گونه هستی؟»
تاکنون نظری ثبت نشده است