display result search
منو
تفسیر آیه 34 سوره توبه

تفسیر آیه 34 سوره توبه

  • 1 تعداد قطعات
  • 12 دقیقه مدت قطعه
  • 470 دریافت شده
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره توبه - آیه 34

یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِنَّ کَثِیراً مِّنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَیَأْکُلُونَ أَمْوَلَ النَّاسِ بِالْبَطِلِ وَیَصُدُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَلَا یُنفِقُونَهَا فِى سَبِیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذابٍ أَلِیمٍ‏

ترجمه
اى کسانى که ایمان آورده‏ اید! بسیارى از دانشمندان و راهبان، (با سوء استفاده از موقعیّت خود،) اموال مردم را به ناحق مى‏ خورند و آنان را از راه خدا باز مى‏ دارند. و کسانى که طلا و نقره مى‏ اندوزند و آن را در راه خدا انفاق نمى‏ کنند، پس آنان را به عذابى دردناک، بشارت بده!



معناى احبار و رهبان در آیه‏ 31 گذشت.
«ذهب» به معنى طلاست، و به دلیل اینکه زود از دست مى‏ رود، یا آنکه مردم به سویش مى‏ روند، به طلا، «ذهب» گفته شده است. «فضّه» به نقره گفته مى‏ شود، چون زود پراکنده مى‏ شود، یا مردم به سوى آن جذب نمى‏ شوند.
علماى یهود به خاطر منافع مادّى خود، حقّ را کتمان کردند و به حقانیّت دین اسلام اعتراف نکردند، یا رشوه گرفتند و گناه بخشودند، یا تفتیش عقاید کرده و به دیگران تهمت زدند.
خلیفه‏ سوّم مى‏ خواست حرف «و» را از «و الّذین» حذف کند، تا آیه وصفِ احبار ورهبان زراندوز باشد، نه مسلمانان، که عدّه ‏اى شدیداً اعتراض کردند.
زکات در روایات
از امام صادق‏ پرسیدند: در چه مقدار مال، زکات واجب مى‏شود؟ حضرت فرمود: زکات ظاهر یا باطن؟ گفتند: هر دو. حضرت ابتدا نصابى را براى زکات ظاهر بیان نموده و آنگاه در بیان زکات باطن فرمودند: «فلا تستأثر على اخیک بما هو احوج الیه منک» آنچه را برادر دینى‏ات به آن نیازمندتر از توست، او را انتخاب و ترجیح دهى.
در روایتى دیگر، آن حضرت مى‏فرماید: «انّما اعطاکم اللَّه هذه الفضول من الأموال لتوجّهوها حیث وجّهها اللَّه تعالى و لم تُعطِّلوها لتکنِزوها» خداوند این مال‏هاى اضافى را به شما عطا کرد تا در مسیر رضاى او خرج کنید، نه آنکه احتکار و گنج کنید.
طبق روایات، امام زمان‏ چون ظهور کند، گنج‏ها را حرام مى‏ کند و همه را به مصرف مبارزات خود مى‏ رساند.
پیامبر فرمود: «اِنّ اللَّه فرض على اغنیاء المسلمین فى اموالهم القدرَ الّذى یَسَعُ فقرائهم... اَلا انّ اللَّه یحاسبهم حساباً شدیداً و یعذّبهم عذابا الیما» خداوند، در مال مسلمانانِ ثروتمند، به مقدارى زکات واجب کرده که کفاف فقرا را بدهد، آگاه باش! همانا خداوند آنان را اگر به وظیفه‏ خود عمل نکنند، حسابرسى شدید مى‏کند.
رسول خدا فرمود: هر مالى که زکات آن پرداخت نشود کنز است، گرچه پنهان نباشد، یا غیرطلا و نقره باشد.
ابوذر و آیه‏ کنز
ابوذر غفارى، صحابى بزرگوار پیامبر، در اعتراض به زراندوزى‏ هاى معاویه و عثمان و عمّال حکومت و حیف و میل اموال عمومى، صبح و شام این آیه را با صداى بلند در برابر معاویه و سپس در مقابل عثمان مى ‏خواند و مى‏ گفت: این آیه مخصوص مانعان زکات نیست و هر نوع زراندوزى را شامل مى‏ شود.
در تفسیر شریف المیزان آمده است که از برخوردهاى ابوذر با عثمان و معاویه و کعب الأحبار، بر مى‏ آید که ثروت‏ اندوزى در جامعه‏ فقیر حرام است، گرچه از راه حلال باشد و زکاتش پرداخت شده باشد.
البتّه برخى آن را به اجتهاد شخصى ابوذر نسبت مى ‏دادند، ولى خودش مى‏ گفت: «ما قلتُ لهم الاّ ما سَمعتُ من نبیّهم» آنچه گفته ‏ام از پیامبر شنیده ‏ام. از طرفى صراحت و صداقت ابوذر هم مورد تأیید پیامبر است.
از فرازهاى برجسته‏ زندگى ابوذر، همین امر به معروف و نهى از منکر او نسبت به حکّام، در زمینه‏ى ریخت‏وپاش‏هاى اقتصادى است و نزاعش با عثمان بر سر مال و مقام نبود، بلکه اعتراض به یک منکر اجتماعى بود.
سرانجام عثمان، این صحابى پارسا و انقلابى را به شام تبعید کرد، از شام هم به بدترین وضعى به مدینه آوردند، سپس به «ربذه» تبعید شد و در تبعیدگاه، مظلومانه جان سپرد. و این نیز از فرازهاى ناپسند و ننگین حکومت عثمان بود.
دیگران براى تبرئه‏ عثمان، کوشیده ‏اند تا به ابوذر تهمت سوسیالیست بودن و فکر اشتراکى داشتن و مخالفت با مالکیّت خصوصى بزنند، امّا علامه امینى‏قدس سره در الغدیر، بحث مبسوطى در ردّ این اتهام دارد.
تبعیدهاى مکرّر ابوذر به خاطر مناقشات او با حکومت و فریادهاى اعتراض آمیزش بر ضدّ روش مالى عثمان و زراندوزى معاویه و توجیه‏ گرى‏هاى کعب‏ الأحبار، در کتب تاریخى شیعه و اهل سنّت آمده است، هر چند برخى خواسته‏ اند به نوعى توجیه کنند و این مناقشات را به حساب آزادى بیان و عقیده در دوره‏ عثمان بگذارند، یا آنکه تبعید آن صحابى بزرگوار را به عنوان اینکه «دفع شرّ مهم‏تر از کسب منفعت است» بدانند و حضورش را در مدینه و شام، شرّ تلقّى کنند و تبعیدش را رعایتِ مصلحت به شمار آورند، ولى این رفتار ننگ‏ آلود با یار صدیق و پرهیزکار پیامبر که زبان صریح و اعتراض دلسوزانه ‏اش تنها با انگیزه‏ عمل به وظیفه در برابر انحرافات بود، هیچ توجیه و تأویلى نمى‏ پذیرد.

پیام ها
1- همه‏ علماى اهل کتاب، بد نیستند. «کثیراً من الأحبار»
2- سوء استفاده از موقعیّت‏ها، حرام است و بزرگ‏ترین خطر براى علماى دین، فساد مالى است. «لیأکلون اموال الناس بالباطل» (کسانى که متولّى موقوفات‏ اند و آنها را در مسیر اهداف وقف شده مصرف نمى‏ کنند، از مصادیق این آیه مى‏باشند)
3- بهره‏ گیرى علما از مال مردم و بهره نرساندن به آنان، موجب بى‏ رغبتى مردم به دین مى‏ شود و مصداقِ «صدّ عن سبیل اللَّه» است. «لیاکلون اموال الناس ... و یصدّون عن سبیل اللَّه»
4- بازداشتن علماى یهود و نصارى مردم را از راه حقّ، به خاطر دست‏یابى به دنیاست. «یکنزون... یصدّون»
5 - در اسلام، محدودیّتى براى سرمایه نیست، امّا راه تحصیل آن شروطى دارد و زراندوزى و بدمصرف کردن ثروت حرام است. «الذین یکنزون... ولاینفقونها فى سبیل اللّه» (وقتى زراندوزى حرام باشد، احتکارِ ضروریّات قطعاً حرام است)
6- مال اندوزى یک بلاى اجتماعى است و بدتر از آن حرص است و بدتر از آن احتکار و پنهان کردن است. چون مشکلات بسیارى را براى جامعه فراهم مى‏کند. «الذین یکنزون... ولا ینفقونها»
7- دنیاپرستى علما و زراندوزى ثروتمندان، سبب قهر الهى است. «فبشّرهم...»
8 - جمع ‏آورى طلا و نقره و پول، و انفاق نکردن و احتکار آن، گناه کبیره است. چون وعده‏ عذاب به آن داده شده است. «الذین یکنزون... عذاب الیم» در آیه‏ 82 سوره‏ مائده، گروهى از آنان ستایش شده‏ اند.


منبع: پایگاه درس هایی از قرآن

قطعات

  • عنوان
    زمان
  • 12:06

مشخصات

ثبت نقد و نظر نقد و نظر

    تاکنون نظری ثبت نشده است

تصاویر

پایگاه سخنرانی مذهبی