تفسیر آیه 164 سوره اعراف

1 تعداد قطعات
11 دقیقه مدت قطعه
360 دریافت شده

پخش

نام سریالی : تفسیر سوره اعراف

منو

توضیحات
قطعات
مشخصات
تصاویر

سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره اعراف- آیه 164

وَ إِذْ قَالَتْ أُمَّةٌ مِّنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْماً اللَّهُ مُهْلِکُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَاباً شَدِیداً قَالُواْ مَعْذِرَةً إِلَى‏ رَبِّکُمْ وَلَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ‏
ترجمه
و (به یاد آور) زمانى که گروهى از آنان (بنى‏اسرائیل، به گروه دیگر که نهى از منکر مى‏ کردند) گفتند: چرا شما قومى را موعظه مى‏ کنید که خدا هلاک کننده‏ى ایشان است، یا عذاب کننده‏ى آنان بر عذابى سخت است؟ گفتند: براى آنکه عذرى باشد نزد پروردگارتان و شاید آنها نیز تقوا پیشه کنند.

بنى‏ اسرائیل سه گروه بودند: یک‌دسته قانون‏ شکن، دسته‏ دیگر دلسوزان نصیحت‏ گر و دسته‏ى سوّم گروه بى‏ تفاوت. بى ‏تفاوت‏ها به نصیحت‏ گران مى‏ گفتند: خود را خسته نکنید، چون حرف‏ هایتان در فاسقان اثر ندارد و آنها به هر حال جهنّمى هستند. ولى ناهیان از منکر مى‏ گفتند: کار ما بى‏ اثر نیست، حداقل آنکه ما نزد خدا معذوریم. و چه بسا آنها به واسطه‏ سخن ما دست بردارند و تقوا پیشه کنند.
در آیه 5 و 6 سوره‏ مرسلات، خداوند به کسانى سوگند یاد مى ‏کندکه ذکر خدا را به دیگران القا مى ‏کنند، چه براى اتمام حجّت، چه براى تأثیر و هشدار. «فالملقیات ذکراً عُذراً أو نُذراً»
در کتاب امر به معروف و نهى از منکر، بیش از ده فایده براى امر و نهى، حتّى در صورتى که اثر نکند، ذکر کرده ‏ام که خلاصه ‏اش را در اینجا بیان مى ‏کنم، تا شاید سکوت و ترس و بى ‏تفاوتى در مقابل ترک معروف و عمل به منکر از بین برود:
1- گاهى امر و نهى ما امرور اثر نمى‏کند، ولى در تاریخ، فطرت و قضاوت دیگران اثر دارد. چنانکه امام حسین (ع) در راه امر به معروف و نهى از منکر شهید شد، تا وجدان مردم در طول تاریخ بیدار شود.
2- گاهى امر و نهى، فضا را براى دیگران حفظ مى‏ کند. چنانکه فریاد اذان مستحبّ است، گرچه شنونده ‏اى نباشد، ایستادن به هنگام قرمز شدن چراغ راهنمایى لازم است، گرچه ماشینى نباشد. زیرا حفظ قانون و فضاى احترام به قانون، لازم است.
3- گاهى امر و نهى ما، گناهکاران را از گناه باز نمى‏دارد، ولى گفتن‏ه اى پى در پى، لذّت گناه را در کام او تلخ مى‏ کند و لااقل با خیال راحت گناه نمى‏ کند.
4- براى حفظ آزادى باید امر و نهى کرد، زیرا نگفتن، جامعه را به محیط خفقان و ترس و سکوت تبدیل مى ‏کند.
5 - امر ونهى براى خود انسان مقام‏ آفرین است، گرچه دیگران گوش ندهند. قرآن مى‏فرماید: «و من احسن قولاً ممّن دعا الى اللّه»
6- امر به معروف و نهى از منکر، اگر در دیگران اثر نکند، لااقل براى خود ما یک نوع قرب به خداوند، تلقین و تمرین شجاعت و جلوه‏ى سوز و تعهّد است.
7- گاهى امر و نهى ما امروز اثر نمى‏ کند، امّا روزى که خلافکار در بن‏بست قرار گرفت و وجدانش بیدار شد، مى‏فهمد که شما حقّ گفته‏ اید. بنابراین اگر امروز اثر نکند، روزگارى اثر خواهد کرد.
8 - امر و نهى، وجدان انسان را آرام مى‏ کند، انسان با خود مى ‏گوید که من به وظیفه ‏ام، عمل کردم، این آرامش وجدان با ارزش است، گرچه دیگران گوش ندهند.
9- امر به معروف و نهى از منکر، سیره انبیاست، گرچه دیگران گوش ندهند. قرآن مى‏فرماید: «و اذا ذکّروا لایذکرون» و یا بارها مى‏ فرماید: مردم سخنان و ارشادهاى پیامبران را گوش نمى‏ دادند و از آنها روى مى‏ گرداندند. بنابراین ما نباید توقّع داشته باشیم که همه به سخنان ما گوش بدهند.
10- امر به معروف، یک اتمام حجّت براى خلافکار است تا در قیامت نگوید کسى به من نگفت، علاوه بر آنکه عذرى هم براى گوینده است تا به او نگویند چرا نگفتى؟
11- هنگام قهر الهى، آمرین به معروف نجات خواهند یافت. (آیه‏ى بعد به آن اشاره مى‏ کند)
به هرحال، انبیا و اوصیا در راه امر به معروف و نهى از منکر شهید شدند تا حقّ گم نشود و از میان نرود، چنانکه قرآن در آیاتى مى‏فرماید: «یقتلون الانبیاء» ، «یقتلون النبیّین» و «یقتلون الّذین یأمرون بالقسط» که از این آیات استفاده مى‏ شود، گاهى در امر به معروف باید تا مرز شهادت پیش رفت.
حضرت على (ع) در نامه ‏اى به نماینده‏ خود، به خاطر حضورش در سر سفره‏ى اشراف او را توبیخ نمود. یعنى آن حضرت براى آنکه منش زهد به اشرافى‏ گرى کشیده نشود، فردى را فداى مکتب نمود.
جالب اینکه این سطرها را در هفته امر به معروف و دهه‏ عاشورا مى ‏نویسم که امام حسین (ع) فلسفه قیام خود را عمل نکردن جامعه به حقّ و نهى از منکر نکردن مى‏ داند

پیام ها

1- عدّه ‏اى، نه خود موعظه مى‏ کنند ونه تحمّل موعظه کردن دیگران را دارند. «و اذ قالت اُمّة منهم لِمَ‏تعظون...»
2- گناه بى ‏تفاوتى خود را نباید با «خواستهِ الهى» توجیه کرد. «لِمَ‏تعظون قوماً اللّه مهلکهم»
3- بى‏ تفاوت‏ ها، به جاى اعتراض به اهل گناه، به آمرین به معروف اعتراض مى ‏کنند. «لم تعظون»
4- در مقابل آنان که موعظه و تلاش تربیتى را بى‏اثر مى ‏دانند باید مقاومت کرد. «لِمَ تَعِظون... قالوا معذرةً» زیرا بازنداشتن مردم از گناه، مسئولیّت دارد و باید پاسخگو باشیم.
5 - قضاوتِ عجولانه، ممنوع است. نمى ‏توان گفت: خداوند این گروه را عذاب یا هلاک خواهد کرد، شاید پرهیزکار شوند. «مهلِکُهم أو معذّبهم... لعلّهم یتّقون»
6- نهى از منکر واجب است، یا براى اینکه افراد فاسق با ایمان شوند، «لعلّهم یتّقون» یا براى عذر داشتن خود انسان نزد خداوند. «معذرةً» (پس لازم نیست حتماً اثر کند، تا بر ما واجب شود، زیرا ما مأمور به وظیفه‏ایم، نه ضامن نتیجه)
7- مردان خدا، از اصلاح جامعه نا امید نمى‏ شوند و امر به معروف و نهى از منکر را ترک نمى‏ کنند. «و لعلّهم یتقون»

منبع: پایگاه درس هایی از قرآن