display result search
- 18797
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 7 سوره آل عمران
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره آل عمران آیه 7
هُوَ الَّذِى أَنزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَبَ مِنْهُ ءَایَتٌ مُّحْکَمَتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَبِ وَ أُخَرُ مُتَشَبِهَتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِى قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَبَهَ مِنْهُ ابْتِغَآءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَآءَ تَأْوِیلِهِ وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّ سِخُونَ فِى الْعِلْمِ یَقُولُونَ ءَاَمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِّنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا یَذَّکَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ الْأَلْبَبِ
ترجمه
او کسى است که این کتاب را بر تو نازل کرد. بخشى از آن، آیات محکم (روشن و صریح) است که اصل و اساس این کتاب را تشکیل مى دهد. (و هرگونه ابهامى در آیات دیگر، با مراجعه به این محکمات روشن مىشود) و بخشى از آن، آیات متشابه است (که احتمالات مختلفى در معناى آیه مى رود، ولى با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها روشن مى شود.) امّا کسانى که در دلهایشان انحراف است، به جهت ایجاد فتنه (و گمراه کردن مردم) و نیز به جهت تفسیر آیه به دلخواه خود، به سراغ آیات متشابه مىروند، در حالى که تفسیر این آیات را جز خداوند و راسخان در علم نمىدانند. آنان که مى گویند: ما به آن ایمان آورده ایم همهى آیات از طرف پروردگار ماست (خواه محکم باشد یا متشابه) و جز خردمندان پند نگیرند.
در این آیه، چند سؤال مطرح است:
سؤال: قرآن در یک جا همه آیات خود را محکم دانسته و فرموده: «کتاب اُحکمت آیاته» و در جاى دیگر همه را متشابه دانسته و فرموده: «کتاباً متشابهاً» ولى در این آیه بعضى را محکم و بعضى را متشابه معرّفى نموده است، مسأله چیست؟
پاسخ: آنجا که فرمود: تمام آیاتِ قرآن محکم است، یعنى سخن سست و بى ساس در هیچ آیه اى نیست و آنجا که فرمود: همه آیات متشابه هستند، یعنى سیستم و آهنگ آیات قرآن، هماهنگ، یکنواخت و شبیه بهم است.
اما با این حال، از نظر فهم مردم همه آیات یکسان نیستند، بعضى صریح و روشن و همه کس فهم، ولى بعضى داراى معانى بلند و پیچیده اند که همین امر موجب شبهه و اشتباه آنان مى گردد.
سؤال: چرا در قرآن آیات متشابه به کار رفته است؟
پاسخ: وجود آیات متشابه زمینهى فکر و تدّبر در آیات است.
موجب رجوع مردم به رهبران آسمانى مى شود. آرى، اگر همه درس آسان باشد، شاگرد احساس نیاز به استاد نمى کند.
متشابهات وسیله آزمایش مردم است. گروهى کژاندیش، از لابه لاى آنها به سراغ اهداف شوم خود مى روند و گروهى اندیشمند، به فرموده امام رضا (ع) با مراجعه به محکمات، معناى صحیح آیات را کشف مى نمایند.
سؤال: نمونه آیات متشابه کدام است؟
پاسخ: در قرآن مى خوانیم: «الى ربّها ناظرة» در قیامت، چشم ها به پروردگارشان مى نگرند. چون عقل سلیم، جسم بودن را براى خداوند محال مى داند و در آیات دیگر قرآن نیز مى خوانیم: «لاتدرکه الابصار» چشم ها او را درک نمى کنند، لذا مى فهمیم که مراد از نگاه به پروردگار، نگاه به لطف و پاداش او در قیامت است.
همچنین مراد از «دست خدا» در آیه «یداللّه فوق ایدیهم» قدرت اوست، چنانکه در فارسى نیز مى گوییم: فلانى در فلان شهر یا اداره دست دارد، یعنى قدرت دارد. وگرنه خداوند که جسم نیست تا دست و پا داشته باشد. قرآن نیز مىفرماید: «لیس کمثله شىء» او همانندى ندارد.
این گونه آیات، سبب انحراف ساده اندیشانى شده که به آیات دیگر توجّه ندارند و از مفسّران واقعى یعنى اهل بیت پیامبرجدا افتاده اند و شاید به جهت همین خطرات باشد که قرآن، خود به ما سفارش نموده است هنگام قرائت قرآن از شرّ شیطان به خداوند پناه ببرید. «فاذا قرأت القرآن فاستعذ باللّه من الشیطان الرجیم»
سؤال: تأویل قرآن به چه معناست؟
پاسخ: مراد از تأویل، اهداف و معارف و اسرار پشت پرده اى است که بعد روشن مىشود. نظیر تعبیر خوابى که حضرت یوسف دید و بعد روشن شد و یا اسرارى که در شکستن کشتى توسط خضر و موسى بود که بعد روشن شد.
در روایات مى خوانیم: آیات ناسخ، از محکمات و آیات منسوخ از متشابهات قرآن است و ائمه معصومین مصداق بارز راسخون در علم هستند. همچنان که خروج کنندگان بر حاکم اسلامى، کج اندیشانى هستند که به دنبال آیات متشابه مى روند.
حضرت على (ع) در نهج البلاغه از راسخان در علم ستایش مى کند. آنان که به عجز علمى خود اعتراف دارند و از تعمق در چیزى که ضرورتى ندارد دست باز مى دارند.
پیام ها
1- هر کس همه آیات را نمى فهمد. «و اُخر متشابهات»
2- قلبهاى منحرف، منشأ فساد و فتنه است. «فى قلوبهم زیغ فیتّبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنة»
3- فتنه، تنها آشوب نظامى و فیزیکى نیست، تفسیر به رأى و تحریفِ فرهنگ و معانى آیات، نیز فتنه است. «ابتغاء الفتنة»
4- گاهى حقّ دستاویز باطل مى شود. «ابتغاء الفتنة»
5 - هدف نهایى و مقصد اعلاى آیات الهى را تنها خدا و راسخان در علم مى دانند. «ومایعلم تأویله الا اللّه و الراسخون فى العلم»
6- نام راسخان در علم در کنار نام مقدّس خداوند آمده و مقامشان بعد از مقام الهى است. «ومایعلم تأویله الا اللّه و الراسخون فى العلم»
7- علم، درجاتى دارد که بالاترین آن آشنا شدن به تأویل و رسیدن به هدف نهایى است. «ومایعلم تأویله الا اللّه و الراسخون فى العلم»
8 - عالمان واقعى بى تکبّرند. «والراسخون فى العلم یقولون امنّا به»
9- گرایش به باطل، مانع از رسوخ علم است. «الراسخون فى العلم» در برابر «فى قلوبهم زیغ» قرار داده شده است.
10- هر چه را نمى فهمیم انکار نکنیم. «کل من عند ربّنا»
11- نزول آیات محکم و متشابه، در مسیر تربیت است. «کل من عند ربّنا»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
هُوَ الَّذِى أَنزَلَ عَلَیْکَ الْکِتَبَ مِنْهُ ءَایَتٌ مُّحْکَمَتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتَبِ وَ أُخَرُ مُتَشَبِهَتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِى قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَبَهَ مِنْهُ ابْتِغَآءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَآءَ تَأْوِیلِهِ وَمَا یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّ سِخُونَ فِى الْعِلْمِ یَقُولُونَ ءَاَمَنَّا بِهِ کُلٌّ مِّنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا یَذَّکَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ الْأَلْبَبِ
ترجمه
او کسى است که این کتاب را بر تو نازل کرد. بخشى از آن، آیات محکم (روشن و صریح) است که اصل و اساس این کتاب را تشکیل مى دهد. (و هرگونه ابهامى در آیات دیگر، با مراجعه به این محکمات روشن مىشود) و بخشى از آن، آیات متشابه است (که احتمالات مختلفى در معناى آیه مى رود، ولى با توجه به آیات محکم، تفسیر آنها روشن مى شود.) امّا کسانى که در دلهایشان انحراف است، به جهت ایجاد فتنه (و گمراه کردن مردم) و نیز به جهت تفسیر آیه به دلخواه خود، به سراغ آیات متشابه مىروند، در حالى که تفسیر این آیات را جز خداوند و راسخان در علم نمىدانند. آنان که مى گویند: ما به آن ایمان آورده ایم همهى آیات از طرف پروردگار ماست (خواه محکم باشد یا متشابه) و جز خردمندان پند نگیرند.
در این آیه، چند سؤال مطرح است:
سؤال: قرآن در یک جا همه آیات خود را محکم دانسته و فرموده: «کتاب اُحکمت آیاته» و در جاى دیگر همه را متشابه دانسته و فرموده: «کتاباً متشابهاً» ولى در این آیه بعضى را محکم و بعضى را متشابه معرّفى نموده است، مسأله چیست؟
پاسخ: آنجا که فرمود: تمام آیاتِ قرآن محکم است، یعنى سخن سست و بى ساس در هیچ آیه اى نیست و آنجا که فرمود: همه آیات متشابه هستند، یعنى سیستم و آهنگ آیات قرآن، هماهنگ، یکنواخت و شبیه بهم است.
اما با این حال، از نظر فهم مردم همه آیات یکسان نیستند، بعضى صریح و روشن و همه کس فهم، ولى بعضى داراى معانى بلند و پیچیده اند که همین امر موجب شبهه و اشتباه آنان مى گردد.
سؤال: چرا در قرآن آیات متشابه به کار رفته است؟
پاسخ: وجود آیات متشابه زمینهى فکر و تدّبر در آیات است.
موجب رجوع مردم به رهبران آسمانى مى شود. آرى، اگر همه درس آسان باشد، شاگرد احساس نیاز به استاد نمى کند.
متشابهات وسیله آزمایش مردم است. گروهى کژاندیش، از لابه لاى آنها به سراغ اهداف شوم خود مى روند و گروهى اندیشمند، به فرموده امام رضا (ع) با مراجعه به محکمات، معناى صحیح آیات را کشف مى نمایند.
سؤال: نمونه آیات متشابه کدام است؟
پاسخ: در قرآن مى خوانیم: «الى ربّها ناظرة» در قیامت، چشم ها به پروردگارشان مى نگرند. چون عقل سلیم، جسم بودن را براى خداوند محال مى داند و در آیات دیگر قرآن نیز مى خوانیم: «لاتدرکه الابصار» چشم ها او را درک نمى کنند، لذا مى فهمیم که مراد از نگاه به پروردگار، نگاه به لطف و پاداش او در قیامت است.
همچنین مراد از «دست خدا» در آیه «یداللّه فوق ایدیهم» قدرت اوست، چنانکه در فارسى نیز مى گوییم: فلانى در فلان شهر یا اداره دست دارد، یعنى قدرت دارد. وگرنه خداوند که جسم نیست تا دست و پا داشته باشد. قرآن نیز مىفرماید: «لیس کمثله شىء» او همانندى ندارد.
این گونه آیات، سبب انحراف ساده اندیشانى شده که به آیات دیگر توجّه ندارند و از مفسّران واقعى یعنى اهل بیت پیامبرجدا افتاده اند و شاید به جهت همین خطرات باشد که قرآن، خود به ما سفارش نموده است هنگام قرائت قرآن از شرّ شیطان به خداوند پناه ببرید. «فاذا قرأت القرآن فاستعذ باللّه من الشیطان الرجیم»
سؤال: تأویل قرآن به چه معناست؟
پاسخ: مراد از تأویل، اهداف و معارف و اسرار پشت پرده اى است که بعد روشن مىشود. نظیر تعبیر خوابى که حضرت یوسف دید و بعد روشن شد و یا اسرارى که در شکستن کشتى توسط خضر و موسى بود که بعد روشن شد.
در روایات مى خوانیم: آیات ناسخ، از محکمات و آیات منسوخ از متشابهات قرآن است و ائمه معصومین مصداق بارز راسخون در علم هستند. همچنان که خروج کنندگان بر حاکم اسلامى، کج اندیشانى هستند که به دنبال آیات متشابه مى روند.
حضرت على (ع) در نهج البلاغه از راسخان در علم ستایش مى کند. آنان که به عجز علمى خود اعتراف دارند و از تعمق در چیزى که ضرورتى ندارد دست باز مى دارند.
پیام ها
1- هر کس همه آیات را نمى فهمد. «و اُخر متشابهات»
2- قلبهاى منحرف، منشأ فساد و فتنه است. «فى قلوبهم زیغ فیتّبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنة»
3- فتنه، تنها آشوب نظامى و فیزیکى نیست، تفسیر به رأى و تحریفِ فرهنگ و معانى آیات، نیز فتنه است. «ابتغاء الفتنة»
4- گاهى حقّ دستاویز باطل مى شود. «ابتغاء الفتنة»
5 - هدف نهایى و مقصد اعلاى آیات الهى را تنها خدا و راسخان در علم مى دانند. «ومایعلم تأویله الا اللّه و الراسخون فى العلم»
6- نام راسخان در علم در کنار نام مقدّس خداوند آمده و مقامشان بعد از مقام الهى است. «ومایعلم تأویله الا اللّه و الراسخون فى العلم»
7- علم، درجاتى دارد که بالاترین آن آشنا شدن به تأویل و رسیدن به هدف نهایى است. «ومایعلم تأویله الا اللّه و الراسخون فى العلم»
8 - عالمان واقعى بى تکبّرند. «والراسخون فى العلم یقولون امنّا به»
9- گرایش به باطل، مانع از رسوخ علم است. «الراسخون فى العلم» در برابر «فى قلوبهم زیغ» قرار داده شده است.
10- هر چه را نمى فهمیم انکار نکنیم. «کل من عند ربّنا»
11- نزول آیات محکم و متشابه، در مسیر تربیت است. «کل من عند ربّنا»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
کاربر مهمان
کاربر مهمان
کاربر مهمان