display result search
سخنرانی آیت الله روح الله خاتمی درباره ی کبر و قبح و مفاسد آن
امام سجاد (ع) در فرازهای مکارم الاخلاق چهار دعا فرمودند، یکی از آن ها عزت است که امام (ع) بعد از این درخواست، از خدا می خواهند از کبر که جزو زیان های نعمت عزت است دور بمانند. کبر یعنی خود بزرگ بینی و برتر دیدن خود از دیگران که در رفتار و گفتار و ظاهر نمودی ندارد. اگر این تفکر خود بزرگ بینی را در رفتار نمایان کند، این تکبر است و از صفات رذیله و بسیار بد و سرچشمه ی بسیاری از رفتارهای بد است. قرآن مجید در این رابطه سخن بسیار گفته است و به بندگان هشدار می دهد از این صفت رذیله دوری کنند.
اولین گناهی که نسبت به خدا انجام شد، معصیت ابلیس است که از تکبر سرچشمه گرفت. بزرگی، کبریایی و نمایش بزرگی، خاص خداوند است. خدا خطاب به انسان ها می فرماید: یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ، ای مردم، شما فقیر هستید به سوی خدا، و نیازمند خدایید و تنها خداست که غنی و بی نیاز است و ستایش مخصوص خداست.
نعمت ها و صفاتی که خداوند به انسان داده عاریه و از لطف و فضل خداوند است و به همین دلیل، بزرگی، خاص خداست. ایمان مومن کامل نمی شود مگر این که خود را کوچک تر و پست تر از همه بداند.
امیر المومنین علیه السلام در خطبه ی قاصعه ی نهج البلاغه ابلیس را با عمل تکبر خود مورد مزمت قرار می دهند: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَبِسَ الْعِزَّ وَ الْکبْرِیَاءَ وَ اخْتَارَهُمَا لِنَفْسِهِ دُونَ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُمَا حِمًى وَ حَرَماً عَلَى غَیْرِهِ وَ اصْطَفَاهُمَا لِجَلَالِهِ وَ جَعَلَ اللَّعْنَةَ عَلَى مَنْ نَازَعَهُ مِنْ عِبَادِهِ ، ستایش می کنم خداوندی را که تنها او جامه ی کبریایی را پوشیده است و این را اختیار کرده برای خودش، صحنه ی بزرگی را برای خود قرق کرده است، و خدا لعنت کرده هر کسی را که در این راه با خدا به مبارزه برخاسته است.
امام صادق (ع) می فرمایند: کبر و بزرگى لباس و ردای خداست (برازنده ی خداست) و کسی که کبر بورزد مثل این است که ردای خدا را ربوده باشد و اگر کسی چنین کند خدا او را در آتش جهنم می افکند. همان گونه که در قرآن آمده است: لا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ کِبْرٍ، کسی که ذره ای کبر و خود بزرگ بینی در قلبش داشته باشد وارد بهشت نمی شود.
ضرر و فسادهای کبر شامل دنیا و آخرت می شود و به دو دسته ی فساد فردی و فساد اجتماعی تقسیم می شود.
در فساد فردی، خداوند تمام درهای صفات اخلاق پسندیده و حمیده را بر شخص متکبر می بندد و تمام درهای صفات رذیله را به روی او می گشاید و این استکبار سرچشمه ی گناهان انسان می شود.
انسان مومن باید هر چه برای خود می پسندد، برای دیگران نیز بپسندد، اما انسان متکبر از این فیض محروم است. متکبر از صفت تواضع محروم است. فرد متکبر همیشه کینه ی مردم را در دل دارد، با مردم نمی تواند اخت بشود و با آن ها برخورد دوستانه و صادقانه ندارد. در نتیجه در اجتماع نمی تواند خود را تهذیب کند و پند پذیر نیست.
درِ علم، حکمت و حقایق بر متکبر بسته و بر ذهن و قلبش مهر زده می شود. قرآن می فرماید: سَأَصْرِفُ عَنْ آیَاتِیَ الَّذِینَ یَتَکَبَّرُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ، زود باشد که ما بر گردانیم آیات و نشانه های خود را از دل کسانی که تکبر می کنند و اگر هر نشانه ی خدایی ببینند ایمان نمی آورند.
استکبار اجتماعی شامل تمام مفسادی است که دامن گیر حال بشر شده است، مانند قتل ها، استعمارها، ویرانی ها، نژاد پرستی، فقرها و ... اسکتبار همان چیزی است که تمام این فساد ها را ایجاد کرده است.
خداوند می فرماید: تِلکَ الدّارُ الآخِرَةُ نَجعَلُها لِلَّذینَ لا یُریدونَ عُلُوًّا فِی الأَرضِ وَلا فَسادًا وَالعاقِبَةُ لِلمُتَّقینَ، این دار آخرت، این بهشت و این حیات جاودانه را قرار می دهیم برای کسانی که بر روی زمین برتری جویی نکرده باشند. کسانی که در دنیا برتری جویی کرده اند جایگاهشان جهنم است و عاقبت نیکو برای متقین است.
امام سجاد (ع) در فرازهای مکارم الاخلاق چهار دعا فرمودند، یکی از آن ها عزت است که امام (ع) بعد از این درخواست، از خدا می خواهند از کبر که جزو زیان های نعمت عزت است دور بمانند. کبر یعنی خود بزرگ بینی و برتر دیدن خود از دیگران که در رفتار و گفتار و ظاهر نمودی ندارد. اگر این تفکر خود بزرگ بینی را در رفتار نمایان کند، این تکبر است و از صفات رذیله و بسیار بد و سرچشمه ی بسیاری از رفتارهای بد است. قرآن مجید در این رابطه سخن بسیار گفته است و به بندگان هشدار می دهد از این صفت رذیله دوری کنند.
اولین گناهی که نسبت به خدا انجام شد، معصیت ابلیس است که از تکبر سرچشمه گرفت. بزرگی، کبریایی و نمایش بزرگی، خاص خداوند است. خدا خطاب به انسان ها می فرماید: یَا أَیُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِیُّ الْحَمِیدُ، ای مردم، شما فقیر هستید به سوی خدا، و نیازمند خدایید و تنها خداست که غنی و بی نیاز است و ستایش مخصوص خداست.
نعمت ها و صفاتی که خداوند به انسان داده عاریه و از لطف و فضل خداوند است و به همین دلیل، بزرگی، خاص خداست. ایمان مومن کامل نمی شود مگر این که خود را کوچک تر و پست تر از همه بداند.
امیر المومنین علیه السلام در خطبه ی قاصعه ی نهج البلاغه ابلیس را با عمل تکبر خود مورد مزمت قرار می دهند: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی لَبِسَ الْعِزَّ وَ الْکبْرِیَاءَ وَ اخْتَارَهُمَا لِنَفْسِهِ دُونَ خَلْقِهِ وَ جَعَلَهُمَا حِمًى وَ حَرَماً عَلَى غَیْرِهِ وَ اصْطَفَاهُمَا لِجَلَالِهِ وَ جَعَلَ اللَّعْنَةَ عَلَى مَنْ نَازَعَهُ مِنْ عِبَادِهِ ، ستایش می کنم خداوندی را که تنها او جامه ی کبریایی را پوشیده است و این را اختیار کرده برای خودش، صحنه ی بزرگی را برای خود قرق کرده است، و خدا لعنت کرده هر کسی را که در این راه با خدا به مبارزه برخاسته است.
امام صادق (ع) می فرمایند: کبر و بزرگى لباس و ردای خداست (برازنده ی خداست) و کسی که کبر بورزد مثل این است که ردای خدا را ربوده باشد و اگر کسی چنین کند خدا او را در آتش جهنم می افکند. همان گونه که در قرآن آمده است: لا یَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ کَانَ فِی قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ کِبْرٍ، کسی که ذره ای کبر و خود بزرگ بینی در قلبش داشته باشد وارد بهشت نمی شود.
ضرر و فسادهای کبر شامل دنیا و آخرت می شود و به دو دسته ی فساد فردی و فساد اجتماعی تقسیم می شود.
در فساد فردی، خداوند تمام درهای صفات اخلاق پسندیده و حمیده را بر شخص متکبر می بندد و تمام درهای صفات رذیله را به روی او می گشاید و این استکبار سرچشمه ی گناهان انسان می شود.
انسان مومن باید هر چه برای خود می پسندد، برای دیگران نیز بپسندد، اما انسان متکبر از این فیض محروم است. متکبر از صفت تواضع محروم است. فرد متکبر همیشه کینه ی مردم را در دل دارد، با مردم نمی تواند اخت بشود و با آن ها برخورد دوستانه و صادقانه ندارد. در نتیجه در اجتماع نمی تواند خود را تهذیب کند و پند پذیر نیست.
درِ علم، حکمت و حقایق بر متکبر بسته و بر ذهن و قلبش مهر زده می شود. قرآن می فرماید: سَأَصْرِفُ عَنْ آیَاتِیَ الَّذِینَ یَتَکَبَّرُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ، زود باشد که ما بر گردانیم آیات و نشانه های خود را از دل کسانی که تکبر می کنند و اگر هر نشانه ی خدایی ببینند ایمان نمی آورند.
استکبار اجتماعی شامل تمام مفسادی است که دامن گیر حال بشر شده است، مانند قتل ها، استعمارها، ویرانی ها، نژاد پرستی، فقرها و ... اسکتبار همان چیزی است که تمام این فساد ها را ایجاد کرده است.
خداوند می فرماید: تِلکَ الدّارُ الآخِرَةُ نَجعَلُها لِلَّذینَ لا یُریدونَ عُلُوًّا فِی الأَرضِ وَلا فَسادًا وَالعاقِبَةُ لِلمُتَّقینَ، این دار آخرت، این بهشت و این حیات جاودانه را قرار می دهیم برای کسانی که بر روی زمین برتری جویی نکرده باشند. کسانی که در دنیا برتری جویی کرده اند جایگاهشان جهنم است و عاقبت نیکو برای متقین است.
تاکنون نظری ثبت نشده است