display result search
منو
تفسیر آیه 23 سوره شوری

تفسیر آیه 23 سوره شوری

  • 1 تعداد قطعات
  • 10 دقیقه مدت قطعه
  • 444 دریافت شده
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره شوری - آیه 23

ذَلِکَ الَّذِى یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ قُلْ لَّا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبَى‏ وَمَن یَفْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْناً إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ

ترجمه
این (فضل بزرگ) چیزى است که خداوند به بندگانش، آنان که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده ‏اند بشارت مى ‏دهد. (اى پیامبر! به مردم) بگو: من از شما بر این (رسالت خود) هیچ مزدى جز مودّت نزدیکانم را نمى ‏خواهم و هرکس کار نیکى انجام دهد، براى او در نیکویى آن مى‏ افزاییم. همانا خداوند بسیار آمرزنده و قدردان است.


در آیه قبل خواندیم که پاداش مؤمنان نیکوکار، باغ‏هاى بهشتى و رسیدن به تمام خواسته ‏ها و فضل بزرگ پروردگار است. در این آیه سخن از پاداش کسى است که با هدایت خود صدها میلیون نفر را به این باغ‏ها و خواسته‏ ها رسانده است، یعنى پیامبر اسلام.
اگر هدیه یک شاخه گل تشکّر و پاداش لازم دارد، نجات بشریّت چه پاداشى خواهد داشت. با نگاهى به قرآن مى‏بینیم که شعار تمام انبیا این بود که ما جز از پروردگارمان پاداشى نمى‏ خواهیم. در سوره شعراء از آیه 109 تا آیه 127، سخن حضرت نوح، هود، صالح، لوط و شعیب‏ (ع) و در سوره سبأ آیه 47، سخن پیامبر اسلام چنین است: مزد و پاداش من تنها بر خداوند است. «ان أجرى الاّ على اللّه»
البتّه شکى نیست که مراد انبیا این بود که ما پاداش مادى نمى‏ خواهیم، ولى اطاعت کردن و هدایت شدن شما را مى ‏خواهیم، زیرا همه آنان پس از آنکه در سوره شعراء درخواست مزد را منتفى دانستند، به مردم سفارش تقوا و اطاعت از خداوند مى‏کردند. «فاتقوا اللّه و اطیعون» پس انبیا پاداش مادى نمى ‏خواهند، ولى مزد معنوى و هدایت مردم را خواهانند که این مزد در واقع به نفع خود مردم است، نظیر اینکه استادى به شاگردش بگوید: من از تو مزدى نمى‏ خواهم و پاداش من تنها یک چیز است و آن اینکه تو درس بخوانى که در واقع این پاداش براى شاگرد است.
مزد رسالت پیامبر اسلام‏ چیست؟ پیامبر اسلام نیز از مردم درخواست مزد مادى نداشت، ولى چندین مرتبه از طرف خداوند با کلمه «قل» مأمور شد تا مزد معنوى را که به نفع خود مردم است، از مردم تقاضا کند. «قل ما سألتکم من أجر فهو لکم»
این مزد معنوى نیز در دو تعبیر آمده است. یک بار مى ‏فرماید: من هیچ مزدى نمى ‏خواهم جز آنکه هر که خواست راه خدا را انتخاب کند، «الاّ من شاء ان یتّخذ الى ربّه سبیلا» و یک بار در آیه مورد بحث که مى ‏فرماید: «لا اسئلکم علیه اجرا الاّ المودّة فى القربى» بنابراین مزد رسالت دو چیز است: یکى انتخاب راه خدا و دیگرى مودّت قربى‏. جالب آنکه در هر دو تعبیر کلمه «الاّ» مطرح شده است، یعنى مزد من تنها همین مورد است.
با کمى تأمل مى ‏فهمیم که باید راه خدا و مودّت اهل بیت یکى باشد، زیرا اگر دو تا باشد، تناقض است، یعنى نمى‏توان گفت: من فقط تابستان‏ها مطالعه مى ‏کنم و بار دیگر گفت: من فقط زمستان‏ها مطالعه مى‏ کنم. زیرا محصور باید یک چیز باشد.
پیامبر اسلام از طرف خداوند یک بار مأمور مى ‏شود که به مردم بگوید: مزد من تنها انتخاب راه خداست و بار دیگر مأمور مى‏ شود که بگوید: مزد من فقط مودّت قربى است. در واقع باید این دو درخواست یکى باشد. یعنى راه خدا همان مودّت قربى‏ باشد.
از طرفى مودّت با دو چیز ملازم است: یکى شناخت و معرفت، زیرا تا انسان کسى را نشناسد نمى‏تواند به او عشق بورزد. دوم اطاعت، زیرا مودّت بدون اطاعت نوعى تظاهر و ریاکارى و دروغ و تملّق است. پس کسانى که دستورات خود را از غیر اهل بیت پیامبرعلیهم السلام مى‏گیرند، راه خدا را پیش نگرفته‏اند. این از دیدگاه قرآن.
امّا از نظر عقل. پاداش باید همسنگ و هموزن عمل باشد. رسالت، جز امامت که ادامه آن است هم وزنى ندارد، مزد رسالت ادامه هدایت است، مزد یک معصوم، سپردن کار به معصوم دیگر است. مزد عادل آن است که زحمات او را به عادل دیگر بسپاریم.
عقل مى‏گوید: تا لطف هست باید تشکّر نیز باشد و اگر امروز لطف پیامبر شامل حال ما شده و ما به اسلام هدایت شده‏ایم باید مزد رسالتش را بپردازیم و اگر مزد رسالت، مودّت قربى است، امروز هم باید قُربایى باشد تا نسبت به او مودّت و اطاعت داشته باشیم. آرى، امروز هم باید نسبت به حضرت مهدى‏ (عج) مودّت داشته و نسبت به او مطیع باشیم. مگر مى‏ شود بگوییم مسلمانان صدر اسلام مأمور بودند مزد رسالت را بپردازند و نسبت به قربى مودّت داشته باشند، ولى مسلمانان امروز یا این وظیفه را ندارند و یا قربایى نیست تا به او مودّت بورزند و مزد رسالت را بپردازند. البتّه مودّت حضرت مهدى‏ (عج)در زمان غیبت، عمل به پیام‏هاى او و رفتن در راه کسانى است که ما را به آنان سپرده است، یعنى فقهاى عادل و بى هوا و هوس.
عقل انسان از اینکه مودّت قربى پاداش پیامبرى قرار گرفته که صدها میلیون نفر را به هدایت و سعادت و فضل کبیر الهى رسانده مى ‏فهمد که قربى و کسانى که مورد مودّت هستند، برترین افراد بشر و معصومند. زیرا هرگز مودّت گنهکار پاداش پیامبر معصوم قرار نمى‏ گیرد. نمى‏ توان باور کرد که مودّت افرادى گنهکار بر مسلمانان جهان در طول تاریخ واجب باشد و هیچ فرقه ‏اى از مسلمانان (غیر از شیعه) رهبران خود را معصوم نمى‏ داند و هیچ فرد یا گروهى تا کنون نه براى امامان معصوم گناهى نقل کرده و نه براى آن بزرگواران استادى نام برده است.
عقل مى‏گوید: گذاشتن دست بشر در دست غیر معصوم نه تنها ظلم به انسانیّت است، بلکه ظلم به تمام هستى است. زیرا هستى براى انسان آفریده شده (تمام آیات «خلق لکم»، «سخّر لکم» و «متاعا لکم» نشانه‏ى آن است که هستى براى انسان است) و انسان براى تکامل واقعى و معنوى و خدایى شدن و آیا سپردن این انسان با آن اهداف والا به رهبران غیر معصوم، ظلم به او و ظلم به هستى نیست؟
اگر در روایات، رهبر معصوم و ولایت او زیر بنا و پایه و اساس دین شناخته شده است، «بنى الاسلام على خمس... الولایة» و اگر حضرت على‏ تقسیم کننده مردم میان بهشت و دوزخ معرّفى شده است، «قسیم الجنّة و النار» و اگر نماز بى ولایت پذیرفته نمى‏شود، و اگر مودّت اهل بیت حسنه است، و اگر زیارت و توسّل به آنان سفارش شده، همه به خاطر همان جوهر کیمیایى مودّت است.
زمخشرى و فخررازى که از بزرگان اهل سنّت هستند، در تفاسیر خود آورده‏اند که رسول‏ خدا فرمودند:
«مَن مات على حبّ آل محمّد مات شهیداً» هر که با دوستى آل‏محمّد از دنیا برود، شهید است.
«مَن مات على حبّ آل محمّد مات تائباً» هر که با دوستى آل محمّد از دنیا برود، توبه ‏کننده است.
«مَن مات على حبّ آل محمّد مات مستکمل الایمان» هر که با دوستى آل محمّد از دنیا برود، با ایمان کامل از دنیا رفته است.
«مَن مات على حبّ آل محمّد مات على السنة والجماعة» هر که با دوستى آل محمّد از دنیا برود، طبق سنّت و سیره پیامبر از دنیا رفته است.
حال این سؤال پیش مى‏آید که آیا مودّت بدون اطاعت، مى‏ تواند هم وزنِ شهادت، مغفرت و ایمان کامل قرار گیرد؟
در همین تفاسیر ذیل این آیه حدیثى از رسول اکرم‏ آمده است که:
«ألا و مَن مات على بغض آل محمّد جاء یوم القیامة مکتوب بین عینیه آیس من رحمة اللّه»، آگاه باشید، هرکه با کینه و بغض آل محمّد بمیرد، روز قیامت مى‏ آید در حالى که میان دو چشم او نوشته شده: او از رحمت خداوند مأیوس و محروم است.
«ألا و مَن مات على بغض آل محمّد مات کافرا» آگاه باشید، هر که با بغض آل‏محمّد بمیرد، کافر مرده است.
«ألا و مَن مات على بغض آل محمّد لم یشم رائحة الجنة» هر که با بغض آل‏محمّد بمیرد، بوى بهشت را استشمام نمى‏ کند.
فخر رازى در تفسیر خود آورده است: همین که آیه مودّت نازل شد از پیامبر اکرم پرسیدند: قربى‏ چه کسانى هستند که مودّت آنها بر ما واجب است؟
حضرت فرمودند: علىّ و فاطمه و فرزندانش، سپس اضافه مى‏کند که حضرت فرمودند: «فاطمة بضعة منّى یؤذینى ما یؤذیها» فاطمه پاره تن من است هر کس او را اذیّت کند مرا اذیّت کرده و کیفر کسانى که رسول خدا را اذیّت کنند، در قرآن چنین آمده است. «انّ الّذین یؤذون اللّه و رسوله لعنهم اللّه فى الدنیا و الآخرة و اعدّ لهم عذاباً مهیناً»
در حدیث مى‏ خوانیم که امام حسن‏ در ذیل جمله‏ «و مَن یقترف حسنة نزد له فیها حسناً» فرمود: «اقتراف الحسنة مودّتنا اهل البیت» کسب نیکى، مودّت ما اهل بیت است.


پیام ها
1- بشارت خداوند بس بزرگ و عظیم است. «روضات الجنّات - ما یشاؤون - فضل کبیر - ذلک الّذى یبشّر اللّه عباده»
2- نشانه بنده خدا ایمان و عمل صالح است. «عباده الّذین آمنوا و عملوا الصالحات»
3- رمز دریافت آن همه نعمت و بشارت، بندگى خدا و ایمان و نیکوکارى است. «عباده الّذین آمنوا و عملوا...»
4- مودت قربى مصداق روشن ایمان و عمل صالح است. «یبشر اللّه عباده الّذین آمنوا و عملوا الصالحات قل لا اسئلکم... الا المودة فى القربى»
5 - درخواست مزد از زبان خود سنگین است، لذا پیامبر مأمور مى‏ شود از طرف خداوند مزد خود را به مردم اعلام کند. «قل لا اسئلکم...»
6- مودّت بدون معرفت امکان ندارد. (پس مزد رسالت قبل از هر چیز شناخت اهل بیت پیامبر است سپس مودّت آنان) «الاّ المودّة فى القربى‏»
7- مودّت بدون اطاعت، ریا و تملّق است. (پس مودّت قربى یعنى اطاعت از آنان) «الاّ المودّة فى القربى‏»
8 - قربى معصومند. زیرا مودّت گناهکار نمى‏تواند مزد رسالت قرار گیرد. «الاّ المودّة فى القربى‏»
9- مودّتى که قهراً همراه با معرفت و اطاعت است تنها در اهل‏بیت مستقر است. (کلمه «فى» رمز آن است که جایگاه مودّت تنها اهل‏بیت است.) «فى القربى‏»
10- مودّت فى القربى، راهى براى کسب خوبى‏هاست. «الاّ المودّة فى القربى و مَن یقترف حسنة»
11- مودّت اهل بیت‏، برجسته‏ترین حسنه است. «المودّة فى القربى و من یقترف حسنة»
12- مودّت قربى حسنه است. «مَن یقترف حسنة»
13- مودّت قربى سبب دریافت پاداش بیشتراست. «نزد له فیها حسناً»
14- دوستى اهل بیت پیامبر، زمینه‏ دریافت مغفرت است. «الاّ المودّة فى القربى... انّ اللّه غفور»
15- خداوند قدردان کسانى است که به وظیفه خود در مودت اهل بیت عمل مى‏کنند. «انّ اللّه غفور شکور»


منبع: پایگاه درس هایی از قرآن

قطعات

  • عنوان
    زمان
  • 10:52

مشخصات

ثبت نقد و نظر نقد و نظر

    تاکنون نظری ثبت نشده است

تصاویر

پایگاه سخنرانی مذهبی