display result search
- 812
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر سوره ی حجرات، جلسه سوم
سخنرانی آیت الله سید محمدمهدی میرباقری با موضوع "تفسیر سوره ی حجرات"، جلسه سوم، سال 1399
شاید منظور از مومنینی که در این سوره مخاطب هستند، مومنین در مقابل اعرابی هایی هستند که در پایان سوره از آنها صحبت شده است. آنها ادعای ایمان می کنند اما خدای متعال ایمان آنها را نفی می کند و می فرماید اینها مومن نیستند. همین سخن شاید قرینه ای باشد که مخاطب در این سوره مومنینی هستند که در مقابل اعرابیون بوده اند.اعرابی ها یک مجموعه هستند که مثل مومنین مقامات دارند، آنها هم درکات و درجاتی برای خودشان دارند، از اعرابیینی که محور جامعه اعرابی هستند تا بدنه و کفه این جامعه، ولی گویا آنها خیلی مخاطب این آیات نیستند. بلکه مخاطب اصلی مومنینی هستند که وارد وادی ایمان شده اند. خدای متعال از تقدم بر خدای متعال و رسول نهی کرده و تقدم را به با تعبیر «لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» بیان کرده است. شاید مقصود از «یَدَی» که در اینجا آمده این باشد که بر آن برنامه و طرحی که خدای متعال به وسیله رسولش در عالم دارد جلو می برد، مقدم نشوید. پس این «لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» تقدم بر برنامه الهی است که به وسیله رسول در عالم اجرا می شود.
یکی از روایاتی که مرحوم کلینی در کتاب کافی در باب مقامات حضرت آوردند، در باب تفویض الی رسول الله و الی ائمه فی امر الدین است. ایشان یک بابی آوردند که خدای متعال در آن امر دین خودش را به نبی اکرم و ائمه تفویض کرده است که از این مقام در قرآن براساس روایات تعبیر به ملک عظیم می شود. ملک عظیمی که خدای متعال به حضرت دادند همین مقامی است که در آن دین الهی را به آنها تفویض کردند. دینی که یک حرف نمی شود به آن کم و زیاد بکنی، ولی در عین حال در یک مقامی است که به آنها تفویض شده است.
نکته چهارمی که در آیه بیان شده این است که خداوند می فرماید: «تقوای الهی داشته باشید و نکته پنجم هم این است که خداوند سمیع علیم است.» در این سوره تقوا سه بار تکرار شده و یک تقوای خاص است. تقوای در این آیه هم باز خودش یک خصوصیتی دارد، یعنی یکی از شئون تقوایی است که در این سوره طلب می شود. خلاصه تقوایی که در این آیه از ما می خواهند این است که مواظب باشید بر دست خدا پیشی نگیرید و تقوا به خرج بدهید. منتها این که خداوند در این مقام دعوت به تقوا می کند برای این است که می خواهد یک هشداری بدهد. کانه می خواهد بگوید یک موانعی در راه هست و یک سختی ها و خارهایی در این راه وجود دارد. کانه شیطان یک طرحی دارد که شما را از حضرت جدا کند و شما را به تقدم بر حضرت وادار کند، لذا دستور به تقوا می دهد. در یک کلمه تقوا در این آیه یعنی با طرح حضرت راه رفتن و به هیچ وجه از خودت برنامه ای نداشتن.
در دو سه آیه بعد خدای متعال می فرماید: یک عده ای هستند که «خدای متعال قلب هایشان را ریاضت داده تا قلب متقی و قلبی که ظرف تقواست، بشود.» این قلوبی را که خدای متعال ریاضت داده و تقوای الهی وارد قلبشان شده، در مقابل حضرت غض صوت پیدا می کنند و صدایشان را بالا نمی برند. بعد خداوند در چندین آیه بعد همین تقوا را معیار شرافت قرار می دهد. یعنی امتی که حول حضرتند، امتی هستند که معیار تفاضل، شرافت، خشوع و تواضعشان، تقوای الهی است. آن تقوایی هم که معیار است همین تقوایی است که گفته شد، یعنی «لا تُقَدِّمُوا.»
یک آیه ای در سوره مبارکه شعرا است که در این آیه گویا تقوا به قلب سلیم تفسیر می شود. اگر شخص وقتی در محضر خدای متعال می آید قلب سلیم آورده باشد، با خودش تمام امکاناتی که خدای متعال به او داده را آورده است، یعنی آن امکانات برای او نفع دارند، اما اگر صاحب قلب سلیم نباشد این امکانات برای او نفع ندارند. نکته اش هم این است که اگر کسی قلب سلیم داشت تمام امکانات را در مسیر خدای متعال خرج کرده، لذا این امکانات وجه الله می شوند و برای انسان باقی می مانند، ولی اگر کسی صاحب قلب سلیم نبود امکانات را هدر داده و شکر نکرده است، لذا این امکانات در آخرت به کارش نمی آید.
نکته دیگری که در این آیه شریفه است، این است که «إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ». کانه وقتی ما را دعوت به تقوا می کند پیداست که یک هشداری است و می خواهد بفرماید موانع زیادی وجود دارد. شیطان همه طرحش را در همینجا خلاصه می کند که ما را از برنامه نبی اکرم جدا کند و آرام آرام در طرح خودش ببرد. هر کسی که برای خودش برنامه طراحی می کند در طرح شیطان قرار می گیرد و فقط آنهایی که دنبال حضرت حرکت می کنند در وادی ایمن هستند. ریشه این تقوا در این است که انسان خدا را سمیع و علیم بداند.
شاید منظور از مومنینی که در این سوره مخاطب هستند، مومنین در مقابل اعرابی هایی هستند که در پایان سوره از آنها صحبت شده است. آنها ادعای ایمان می کنند اما خدای متعال ایمان آنها را نفی می کند و می فرماید اینها مومن نیستند. همین سخن شاید قرینه ای باشد که مخاطب در این سوره مومنینی هستند که در مقابل اعرابیون بوده اند.اعرابی ها یک مجموعه هستند که مثل مومنین مقامات دارند، آنها هم درکات و درجاتی برای خودشان دارند، از اعرابیینی که محور جامعه اعرابی هستند تا بدنه و کفه این جامعه، ولی گویا آنها خیلی مخاطب این آیات نیستند. بلکه مخاطب اصلی مومنینی هستند که وارد وادی ایمان شده اند. خدای متعال از تقدم بر خدای متعال و رسول نهی کرده و تقدم را به با تعبیر «لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» بیان کرده است. شاید مقصود از «یَدَی» که در اینجا آمده این باشد که بر آن برنامه و طرحی که خدای متعال به وسیله رسولش در عالم دارد جلو می برد، مقدم نشوید. پس این «لا تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» تقدم بر برنامه الهی است که به وسیله رسول در عالم اجرا می شود.
یکی از روایاتی که مرحوم کلینی در کتاب کافی در باب مقامات حضرت آوردند، در باب تفویض الی رسول الله و الی ائمه فی امر الدین است. ایشان یک بابی آوردند که خدای متعال در آن امر دین خودش را به نبی اکرم و ائمه تفویض کرده است که از این مقام در قرآن براساس روایات تعبیر به ملک عظیم می شود. ملک عظیمی که خدای متعال به حضرت دادند همین مقامی است که در آن دین الهی را به آنها تفویض کردند. دینی که یک حرف نمی شود به آن کم و زیاد بکنی، ولی در عین حال در یک مقامی است که به آنها تفویض شده است.
نکته چهارمی که در آیه بیان شده این است که خداوند می فرماید: «تقوای الهی داشته باشید و نکته پنجم هم این است که خداوند سمیع علیم است.» در این سوره تقوا سه بار تکرار شده و یک تقوای خاص است. تقوای در این آیه هم باز خودش یک خصوصیتی دارد، یعنی یکی از شئون تقوایی است که در این سوره طلب می شود. خلاصه تقوایی که در این آیه از ما می خواهند این است که مواظب باشید بر دست خدا پیشی نگیرید و تقوا به خرج بدهید. منتها این که خداوند در این مقام دعوت به تقوا می کند برای این است که می خواهد یک هشداری بدهد. کانه می خواهد بگوید یک موانعی در راه هست و یک سختی ها و خارهایی در این راه وجود دارد. کانه شیطان یک طرحی دارد که شما را از حضرت جدا کند و شما را به تقدم بر حضرت وادار کند، لذا دستور به تقوا می دهد. در یک کلمه تقوا در این آیه یعنی با طرح حضرت راه رفتن و به هیچ وجه از خودت برنامه ای نداشتن.
در دو سه آیه بعد خدای متعال می فرماید: یک عده ای هستند که «خدای متعال قلب هایشان را ریاضت داده تا قلب متقی و قلبی که ظرف تقواست، بشود.» این قلوبی را که خدای متعال ریاضت داده و تقوای الهی وارد قلبشان شده، در مقابل حضرت غض صوت پیدا می کنند و صدایشان را بالا نمی برند. بعد خداوند در چندین آیه بعد همین تقوا را معیار شرافت قرار می دهد. یعنی امتی که حول حضرتند، امتی هستند که معیار تفاضل، شرافت، خشوع و تواضعشان، تقوای الهی است. آن تقوایی هم که معیار است همین تقوایی است که گفته شد، یعنی «لا تُقَدِّمُوا.»
یک آیه ای در سوره مبارکه شعرا است که در این آیه گویا تقوا به قلب سلیم تفسیر می شود. اگر شخص وقتی در محضر خدای متعال می آید قلب سلیم آورده باشد، با خودش تمام امکاناتی که خدای متعال به او داده را آورده است، یعنی آن امکانات برای او نفع دارند، اما اگر صاحب قلب سلیم نباشد این امکانات برای او نفع ندارند. نکته اش هم این است که اگر کسی قلب سلیم داشت تمام امکانات را در مسیر خدای متعال خرج کرده، لذا این امکانات وجه الله می شوند و برای انسان باقی می مانند، ولی اگر کسی صاحب قلب سلیم نبود امکانات را هدر داده و شکر نکرده است، لذا این امکانات در آخرت به کارش نمی آید.
نکته دیگری که در این آیه شریفه است، این است که «إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ». کانه وقتی ما را دعوت به تقوا می کند پیداست که یک هشداری است و می خواهد بفرماید موانع زیادی وجود دارد. شیطان همه طرحش را در همینجا خلاصه می کند که ما را از برنامه نبی اکرم جدا کند و آرام آرام در طرح خودش ببرد. هر کسی که برای خودش برنامه طراحی می کند در طرح شیطان قرار می گیرد و فقط آنهایی که دنبال حضرت حرکت می کنند در وادی ایمن هستند. ریشه این تقوا در این است که انسان خدا را سمیع و علیم بداند.
تاکنون نظری ثبت نشده است