تفسیر آیه 1 سوره منافقون

1 تعداد قطعات
15 دقیقه مدت قطعه
312 دریافت شده

پخش

نام سریالی : تفسیر سوره منافقون

منو

توضیحات
قطعات
مشخصات
تصاویر

سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره منافقون- آیه 1

إِذَا جَآءَکَ الْمُنَافِقُونَ قَالُواْ نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِینَ لَکَاذِبُونَ‏

ترجمه
هنگامى که منافقان نزد تو آیند، گویند: «گواهى مى‏دهیم که تو پیامبر خدا هستى» و خدا مى‏داند که تو پیامبرش هستى وخدا شهادت مى‏دهد که منافقان دروغگویند.

«نفاق» از «نَفَق»، به معناى تونل‏هاى زیرزمینى است که براى استتار یا فرار از آن استفاده مى‏ شود. بعضى از حیوانات مثل موش صحرایى و سوسمار، لانه‏هایى براى خود درست مى‏ کنند که دو سوراخ دارد. منافق نیز، راه پنهان و مخفى براى خود قرار مى‏دهد تا به هنگام خطر از طریق آن فرار کند.
مردم چهار دسته هستند:
الف) گروهى قلباً ایمان دارند و به وظیفه خود عمل مى‏ کنند که اینان مؤمن واقعى هستند.
ب) گروهى قلباً ایمان دارند، ولى اهل عمل نیستند که این دسته فاسق‏اند.
ج) گروهى قلباً ایمان ندارند، ولى در ظاهر، رفتار مؤمنان را انجام مى‏دهند که منافق‏اند.
د) گروهى نه قلباً ایمان دارند و نه به وظیفه عمل مى ‏کنند که این دسته کافرند.
حضرت على‏ (ع) مى‏ فرماید: نفاق انسان، برخاسته از احساس حقارتى است که از درون دارد. «نفاق المرء ذلّ یجده فى نفسه»
ویژگى‏هاى منافق در قرآن‏
1. دروغ گویى: «انّ المنافقین لکاذبون»
2. بى ‏هدف و سرگردان: «لا الى هؤلاء و لا الى هؤلاء» نه با این گروه و نه با آن گروهند.
3. عدم درک عمیق: «لکن المنافقین لا یفقهون»
4. جمود و عدم‏انعطاف: «کانّهم خُشب مسنّدة»
5. نماز بى‏نشاط: «قاموا کُسالى‏» با کسالت به نماز مى‏ایستند.
6. تندگویى وتندخویى: «سلقوکم بالسنةٍ حداد» زبان‏هاى تند وخشن را به شما مى‏ گشایند.
7. سوگند دروغ: «اتّخذوا أیمانهم جُنّة» سوگندهایشان را سپر توطئه‏هایشان قرار دادند.
8. انتقاد از رهبر معصوم: «یلمزک فى الصدقات» در تقسیم زکات، نیش مى‏زنند و تو را در تقسیم آن عادل نمى‏ دانند.
9. تضعیف رزمندگان: «لاتنفروا فى الحَرّ»(مى‏گویند: هوا گرم است، به جبهه نروید.
10. ایجاد مرکز توطئه به نام مسجد: «و الّذین اتّخذوا مسجداً ضرارا» (در برابر مسجد پیامبر) مسجدى مى‏ سازند تا (با توطئه‏هاى شوم خود) به مسلمانان ضرر بزنند.
11. پیمان شکنى: «و منهم من عاهد اللّه لئن اتانا من فضله لنصدّقنّ و لنکوننّ من الصّالحین فلمّا اتاهم من فضله بخلوا» بعضى از آنان با خداوند پیمان بستند که اگر از فضلش به ما داد حتماً صدقه مى‏دهیم و از افراد صالح خواهیم بود، پس چون خداوند از فضلش به آنان عطا کرد، بخل ورزیدند و زکات مال خود را ندادند.
12. تحقیر مسلمانان: «أ نؤمن کما آمن السفهاء» آیا همچون سفیهان ایمان بیاوریم؟
13. محاصره اقتصادى مسلمانان: «لاتنفقوا على من عند رسول اللّه حتى ینفضّوا» به اطرافیان پیامبر چیزى ندهید تا از دور او پراکنده شوند.
14. فریب‏کارى و نیرنگ‏بازى: «یخادعون اللّه و الّذین آمنوا و ما یخدعون الاّ انفسهم» مى‏خواهند خدا و مؤمنان را فریب دهند، در حالى که جز خودشان را فریب نمى ‏دهند.
15. بخل در انفاق: «لاینفقون الاّ و هم کارهون» جز با کراهت انفاق نمى‏کنند.
16. امر به زشتى‏ها و نهى از خوبى‏ها: «یأمرون بالمنکر و ینهون عن المعروف»
17. فراراز جهاد: «فرح المخلّفون بمقعدهم خلاف رسول اللّه و کرهوا ان یجاهدوا» بازماندگان (از جنگ تبوک) از مخالفت با رسول خدا خوشحالند و از اینکه به جهاد بروند، ناراحت.
18. شایعه پراکنى: «و اذا جاءهم امر من الامن او الخوف اذاعوا به» هرگاه خبرى از آرامش یا ترس را دریافت کنند، (قبل از تحقیق یا مصلحت‏سنجى) آن را پخش مى‏ کنند.
چون خطر منافقان زیاد است، ویژگى‏هاى آنان در سوره‏ هاى متعدّد قرآن مطرح شده است و کمتر سوره‏اى در مدینه نازل شده که با صراحت یا کنایه به منافقان اشاره نشده باشد.
نفاق یک دروغ عملى است، کتمان کفر و اظهار ایمان است؛ البتّه هر کتمانى بد نیست، مانند کتمان فقر یا کتمان عبادت.
منافقان دو گروه بودند: گروهى که پس از به قدرت رسیدن اسلام، اظهار ایمان کردند ولى در درون ایمان نداشتند و گروه دیگر کسانى که از ابتدا ایمان آوردند ولى کم‏کم گرفتار دنیا شدند و ایمان خود را از دست دادند، ولى تظاهر به ایمان مى‏کردند. امّت اسلامى همواره از هر دو گروه ضربه‏هاى جبران ناپذیرى خورده است.
در زمان پیامبر اکرم‏، سخن از منافقان زیاد بود، ولى بعد از رحلت آن حضرت، مسئله مسکوت ماند. در اینجا چند سؤال است:
1. آیا زنده بودن حضرت سبب نفاق گروهى بود و بعد از رحلت، همه مؤمن واقعى شدند؟!
2. آیا منافقان در همان اقلیتى بودند که دور حضرت على جمع شده بودند؟!! نظیر سلمان، ابوذر، مقداد و...، در حالى که هیچ کس این افراد را منافق ندانسته است، یا منافقان، اهداف خود را در نظر اکثریت یافته و ساکت شدند؟
منافقان، هم در دنیا دروغگویند: «انّ المنافقین لکاذبون»، هم در آخرت سوگندهایى مى‏خورند که خداوند آنان را دروغگو مى‏ نامد: «یوم یبعثهم اللّه جمیعاً فیحلفون له کما یحلفون لکم و یحسبون انّهم على شى‏ء ألا انّهم هم الکاذبون»
پیامبر فرمود: من از مؤمن و کافر نمى‏ ترسم، ولى از منافق مى‏ترسم. از سوى دیگر فرمود: من از فقر امت نمى‏ترسم از بى‏تدبیرى آنان مى‏ ترسم. آرى اگر منافقانِ رِند با جاهلان بى‏تدبیر گره بخورند، جنگ صفین و واقعه کربلا پیش مى ‏آید.

پیام ها
1- در صدر اسلام، عناصر منافقى بودند که تا مرکز تصمیم ‏گیرى جامعه نفوذ کرده حتى پیامبر در معرض توطئه ‏هاى آنان بود. «اذا جاءک المنافقون»
2- منافق، از کلمه حق، استفاده باطل مى‏کند. «قالوا نشهد انّک لرسول اللّه»
3- شعارها و کلمات حق را از دست نااهلان بگیرید و خود بکار برید. «قالوا نشهد انّک لرسول اللّه و اللّه یعلم انّک لرسوله»
4- چرب زبانى و چاپلوسى، شیوه منافقان است. «نشهد انّک لرسول اللّه»
5 - منافقان با تأکید و سوگند حرف مى‏زنند تا شنونده، سخن آنها را باور کند. «نشهد انّک لرسول اللّه»
6- تأکید را با تأکید پاسخ دهید. «نشهد انّک لرسول... واللّه یشهد انّ المنافقین لکاذبون»
7- به هر اظهار ارادت وادّعاى حمایت دل خوش نکنید. «نشهد انک لرسول... لکاذبون»
8 - منافقان را رسوا کنید. «واللّه یشهد ان المنافقین لکاذبون»
9- بر خلاف اعتقاد، سخن گفتن دروغ است، گرچه آن سخن راست باشد. (خداوند، سخن منافقان را که به پیامبر اسلام مى‏ گفتند: تو پیامبر خدا هستى، دروغ مى ‏داند، چون آنان بر خلاف اعتقاد خود مى ‏گفتند، گرچه در واقع پیامبر رسول خدا بود). «قالوا نشهد... و اللّه یشهد انّ المنافقین لکاذبون»
10- ایمان واقعى، اعتقاد قلبى است نه اقرار زبانى. «قالوا... انّ المنافقین لکاذبون»

توضیحات
سیماى سوره منافقون‏
این سوره همانند سوره جمعه، یازده آیه دارد و در مدینه نازل شده است.
بیان ویژگى‏هاى منافقان، اختصاص به این سوره ندارد و در بسیارى از سوره‏هاى قرآن، به ویژه سوره‏ هاى مدنى، به ویژگى‏ هاى روحى و رفتارى آنان اشاره شده است. جامع‏ ترین سوره در باره منافقان، سوره توبه است که در حدود یکصد آیه به بیان ویژگى‏هاى آنان پرداخته است.
تلاوت آن در نماز جمعه سفارش شده است. شاید دلیل این تأکید، آن باشد که امت اسلامى همواره مراقب توطئه ‏هاى منافقان باشند. در کتب فقهى مانند جواهر الکلام آمده است: اگر امام جمعه بعد از سوره حمد، سوره دیگرى را شروع کرد، تا زمانى که به نیمه آن نرسیده، مى‏ تواند عدول کند و سوره منافقون را بخواند مگر آن که سوره ‏اى که شروع کرده، جمعه یا توحید باشد.

منبع: پایگاه درس هایی از قرآن