display result search
- 3383
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 10 سوره ممتحنه
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره ممتحنه- آیه 10
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا جَآءَکُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْکُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُم مَّآ أَنفَقُواْ وَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ أَن تَنکِحُوهُنَّ إِذَآ آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِکُواْ بِعِصَمِ الْکَوَافِرِ وَسْئَلُواْ مَآ أَنفَقْتُمْ وَلْیَسْئَلُواْ مَآ أَنفَقُواْ ذَ لِکُمْ حُکْمُ اللَّهِ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ
ترجمه
اى کسانى که ایمان آورده اید! هرگاه زنان مؤمن (از شوهرِ کافر جدا شده) هجرت کنان نزد شما آمدند، آنان را (از نظر ایمان) آزمایش کنید و خداوند به ایمان آنان آگاه تر است. پس اگر آنان را مؤمن تشخیص دادید، به سوى کفّار باز نگردانید، نه اینان براى آنان حلالند و نه آنان براى اینان حلال و آنچه را که شوهران کافر (براى این زنان) پرداخت کردهاند (از قبیل مهریّه) به آنان بپردازید و بر شما گناهى نیست که با اینان ازدواج کنید، به شرط آن که مهریّه آنان را بپردازید و همسران کافره را به همسرى نگاه ندارید و آنچه از براى آنان پرداخت کرده اید از کفّار بگیرید همانگونه (اگر زن، مسلمان شده و به شما ملحق مى شد،) هزینه هایى را که شوهران کافر پرداخت کرده بودند باید از شما درخواست نمایند. این حکم الهى است که خداوند میان شما مقرّر داشته و خداوند آگاه حکیم است.
یکى از بندهاى قرارداد صلح حُدیبیه این بود که اگر مشرکى از مکه به مسلمانان مدینه پیوست، مسلمانان او را به مشرکان باز گردانند. این آیه مى فرماید: مسئله باز گرداندن شامل زنان مهاجرى که به مسلمانان پناهنده شده اند نمى شود.
این آیه از آیات حقوقى و اجتماعى قرآن است.
مهریّه زن کافرى که مسلمان شده، به جامعه اسلامى بپیوندد، به شوهر کافرش داده مى شود، «آتوهم ما انفقوا» و این مهریّه را باید از بیت المال پرداخت.
کلمه «عصم» جمع «عصمت» به معناى وسیله نگاهدارى است.
در این آیه، سیماى عدالت پرور مکتب اسلام جلوه مى کند:
اوّلاً زن هجرت کرده را تنها به حال خود رها نمى کند،
ثانیاً حق شوهر کافرى که زن خود را از دست داده است، نادیده نمىگیرد و مهریّهاى را که پرداخت کرده به او باز مى گرداند،
ثالثاً نیاز غریزى و عاطفى زن را با فرمان «تنحکوهنّ» و نیاز مالى او را با فرمان «اجورهنّ» تأمین مى کند.
هجرت ممکن است به خاطر فرار از شوهر یا علاقه به زندگى جدید یا جاسوسى یا رسیدن به مال و فامیل باشد، لذا باید با آزمایش انگیزه ها روشن شود.
کفّار چند دسته هستند:
یا همگى بر کفر اصرار دارند که آیه اول مبنى بر برائت و متارکه مسلمانان، به آنان نظر داشت. «لاتتخذوا عدوّى و عدوکم أولیاء... قد کفروا بما جاءکم من الحق»
یا به طور دسته جمعى دشمنى با شما را ترک مى کنند. «عسى اللّه ان یجعل بینکم و بین الّذین عادیتم منهم مودّة» (آیه 7 همین سوره)
یا تفکیک صورت مى گیرد، مثلاً زن مسلمان مىشود، ولى مرد، کافر باقى مى ماند و یا بالعکس که در این صورت، مسلمان به شما ملحق مى شود. «جاءکم المؤمنات مهاجرات»
در بیان مهریّه اول کلمه «نفقه» به کار رفته، «انفقوا... انفقتم» ولى در مورد مهریّه ازدواج دوم، کلمه «أجورهنّ» به کار رفته است. با توجّه به پنج موردى که کلمه «اجورهنّ» در قرآن آمده است، به نظر مى رسد کلمه «اجر» براى زنان بیوه و ازدواج دوم آنها است.
وقتى ایمان آوردنِ یکى از دو همسر، عقد قبلى را بهم مىزند، پس به طریق اولى، اگر قبل از عقد، زن کافر باشد عقدى محقق نمىشود.
امام باقر (ع) فرمود: «لاینبغى نکاح اهل الکتاب» ازدواج با زنان اهلکتاب (یهود و نصارا) سزاوار نیست. آنگاه امام این قسمت از آیه را تلاوت فرمود: «و لاتمسکوا بعصم الکوافر»
پیام ها
1- زنان در انتخاب دین و انجام وظایف دینى تابع شوهر نیستند و حتّى مىتوانند براى حفظ دین خود هجرت نمایند. «جاءکم المؤمنات مهاجرات»
2- مدّعیان بازگشت از کفر به ایمان، باید مورد آزمایش و امتحان قرار بگیرند. «جاءکم المؤمنات... فامتحنوهُنّ»
3- هر کجا که خطر جاسوسى و امثال آن هست، گزینش و آزمایش لازم است. «فامتحنوهُنّ»
4- با دید مثبت به مردم نگاه کنید. «جاءکم المؤمنات مهاجرات فامتحنوهنّ» (با این که هنوز امتحان نشدهاند، امّا آیه لقب مؤمن به آنان داده است).
5 - علم خداوند به امور، از ما سلب مسئولیّت نمىکند. «فامتحنوهُنّ اللّه اعلم بایمانهنّ»
6- در برخورد با افراد، ما مأمور به ملاکهاى ظاهرى هستیم، نه وسواس و سوءظن. «فامتحنوهنّ اللّه اعلم بایمانهنّ»
7- نقش ایمان در مسایل خانوادگى و زناشویى بسیار مهم است. اگر زنِ کافرى مؤمن شد، او را به شوهر کافرش برنگردانید زیرا همسر کافر محیط خانواده را ناسالم مىکند. «فان علمتموهنّ مؤمنات فلاترجعوهنّ»
8 - سلطه و حکومت کافر بر مسلمان از هر جهت ممنوع است، خواه سیاسى و اجتماعى باشد که قرآن مىفرماید: «لن یجعل اللّه للکافرین على المؤمنین سبیلاً»(40) و خواه خانوادگى باشد که این آیه مىفرماید: زن مسلمان نباید تحت امر شوهر کافر باشد. «فلاترجعوهنّ الى الکفّار»
9- جامعه و محیط در فرد مؤثر است. ممکن است محیط کفر، زن مسلمان را در خود هضم کند، پس او را به کفّار برنگردانید. «فلاترجعوهنّ الى الکفّار»
10- کفرِ یکى از طرفین ازدواج، منجر به طلاق قهرى مىشود. «فلاترجعوهنّ الى الکفّار»
11- به علاقه شخصى مرد به همسر قانع نشوید، ممکن است شوهر، زن را دوست داشته باشد ولى جامعه فاسد بر روح زن فشار وارد کند. «فلاترجعوهن الى الکفّار» (و نفرمود: «الى زوجه»)
12- ایمان، زیر بناى ازدواج است و کافر، کفو و همتاىِ مؤمن نیست. «لا هنّ حلُّ لهم ولا هم یحلّون لهنّ»
13- جدایى زناشویى دلیل نادیده گرفتن حقوق مالى نیست، حتّى اگر کافر هزینهاى را پرداخته باید از طرف مسلمانان به او پرداخت شود. «لا هم یحلّون لهنّ و آتوهم ما انفقوا»
14- هر ازدواجى، مهریّه جداگانه دارد. (مهریّه قبلى که شوهر کافر داده است بپردازید و براى ازدواج دوّم که خودتان اقدام مىکنید باید مهریّه جداگانه بدهید.) «آتوهم ما انفقوا... اتیتموهنّ اجورهنّ»
15- حق مالکیّت و حقوق مالى کفّار غیر حربى محفوظ است. «آتوهم ما انفقوا»
16- اولین نیاز زن همسر شایسته است. «لاجناح علیکم ان تنکحوهنّ»
17- سابقه کفر، مانع ازدواج با تازه مسلمان نیست. «لاجناح علیکم أن تنکحوهنّ»
18- مهریّه، حق زن است. «اُجورهنّ»
19- هم نیاز غریزى باید تأمین شود، «تنکحوهنّ» و هم نیاز مالى. «اُجورهنّ»
20- از زن بودن و تنهایى و غربت و تازه مسلمان بودن دیگران سوء استفاده نکنید. «آتیتموهنّ اُجورهنّ»
21- کفر، کلید جدایى است و مسائلى از قبیل ازدواج و عشق به همسر و فرزند و سابقه زندگى مانع جدایى نیست. «ولاتمسکوا بعصم الکوافر»
22- حفظ حقوق، طرفینى است، حق شما و حق کفّار نباید نایده گرفته شود. (اگر زن مسلمانى کافر شد و به کفّار پیوست، مهریّهاى که هزینه کردهاید از کفّار بگیرید و اگر زن کافرى به مسلمانان پیوست، مهریّه اى که کافر پرداخت کرده به او بدهید). «واسئلوا ما أنفقتم ولیسئلوا ما أنفقوا»
23- پذیرفتن پناهنده، در اسلام پذیرفته شده است، به شرط آنکه اوّلاً افراد آزمایش شوند، ثانیاً مسئله مالى یا زیبایى و زشتى در پناه دادن مطرح نباشد، ثالثاً هزینه اى را که کفّار پرداخت کردهاند به آنان بپردازند و کفّار حق مطالبه دارند. «اذا جاءکم... مهاجرات فامتحنوهنّ... آتوهم ما أنفقوا... ولیسئلوا ما أنفقوا»
24- دستورات الهى، عالمانه و حکیمانه است. «ذلکم حکم اللّه یحکم بینکم واللّه علیم حکیم»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
یَآ أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا جَآءَکُمُ الْمُؤْمِنَاتُ مُهَاجِرَاتٍ فَامْتَحِنُوهُنَّ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِیمَانِهِنَّ فَإِنْ عَلِمْتُمُوهُنَّ مُؤْمِنَاتٍ فَلَا تَرْجِعُوهُنَّ إِلَى الْکُفَّارِ لَا هُنَّ حِلٌّ لَّهُمْ وَلَا هُمْ یَحِلُّونَ لَهُنَّ وَ آتُوهُم مَّآ أَنفَقُواْ وَلَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ أَن تَنکِحُوهُنَّ إِذَآ آتَیْتُمُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَلَا تُمْسِکُواْ بِعِصَمِ الْکَوَافِرِ وَسْئَلُواْ مَآ أَنفَقْتُمْ وَلْیَسْئَلُواْ مَآ أَنفَقُواْ ذَ لِکُمْ حُکْمُ اللَّهِ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ وَاللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ
ترجمه
اى کسانى که ایمان آورده اید! هرگاه زنان مؤمن (از شوهرِ کافر جدا شده) هجرت کنان نزد شما آمدند، آنان را (از نظر ایمان) آزمایش کنید و خداوند به ایمان آنان آگاه تر است. پس اگر آنان را مؤمن تشخیص دادید، به سوى کفّار باز نگردانید، نه اینان براى آنان حلالند و نه آنان براى اینان حلال و آنچه را که شوهران کافر (براى این زنان) پرداخت کردهاند (از قبیل مهریّه) به آنان بپردازید و بر شما گناهى نیست که با اینان ازدواج کنید، به شرط آن که مهریّه آنان را بپردازید و همسران کافره را به همسرى نگاه ندارید و آنچه از براى آنان پرداخت کرده اید از کفّار بگیرید همانگونه (اگر زن، مسلمان شده و به شما ملحق مى شد،) هزینه هایى را که شوهران کافر پرداخت کرده بودند باید از شما درخواست نمایند. این حکم الهى است که خداوند میان شما مقرّر داشته و خداوند آگاه حکیم است.
یکى از بندهاى قرارداد صلح حُدیبیه این بود که اگر مشرکى از مکه به مسلمانان مدینه پیوست، مسلمانان او را به مشرکان باز گردانند. این آیه مى فرماید: مسئله باز گرداندن شامل زنان مهاجرى که به مسلمانان پناهنده شده اند نمى شود.
این آیه از آیات حقوقى و اجتماعى قرآن است.
مهریّه زن کافرى که مسلمان شده، به جامعه اسلامى بپیوندد، به شوهر کافرش داده مى شود، «آتوهم ما انفقوا» و این مهریّه را باید از بیت المال پرداخت.
کلمه «عصم» جمع «عصمت» به معناى وسیله نگاهدارى است.
در این آیه، سیماى عدالت پرور مکتب اسلام جلوه مى کند:
اوّلاً زن هجرت کرده را تنها به حال خود رها نمى کند،
ثانیاً حق شوهر کافرى که زن خود را از دست داده است، نادیده نمىگیرد و مهریّهاى را که پرداخت کرده به او باز مى گرداند،
ثالثاً نیاز غریزى و عاطفى زن را با فرمان «تنحکوهنّ» و نیاز مالى او را با فرمان «اجورهنّ» تأمین مى کند.
هجرت ممکن است به خاطر فرار از شوهر یا علاقه به زندگى جدید یا جاسوسى یا رسیدن به مال و فامیل باشد، لذا باید با آزمایش انگیزه ها روشن شود.
کفّار چند دسته هستند:
یا همگى بر کفر اصرار دارند که آیه اول مبنى بر برائت و متارکه مسلمانان، به آنان نظر داشت. «لاتتخذوا عدوّى و عدوکم أولیاء... قد کفروا بما جاءکم من الحق»
یا به طور دسته جمعى دشمنى با شما را ترک مى کنند. «عسى اللّه ان یجعل بینکم و بین الّذین عادیتم منهم مودّة» (آیه 7 همین سوره)
یا تفکیک صورت مى گیرد، مثلاً زن مسلمان مىشود، ولى مرد، کافر باقى مى ماند و یا بالعکس که در این صورت، مسلمان به شما ملحق مى شود. «جاءکم المؤمنات مهاجرات»
در بیان مهریّه اول کلمه «نفقه» به کار رفته، «انفقوا... انفقتم» ولى در مورد مهریّه ازدواج دوم، کلمه «أجورهنّ» به کار رفته است. با توجّه به پنج موردى که کلمه «اجورهنّ» در قرآن آمده است، به نظر مى رسد کلمه «اجر» براى زنان بیوه و ازدواج دوم آنها است.
وقتى ایمان آوردنِ یکى از دو همسر، عقد قبلى را بهم مىزند، پس به طریق اولى، اگر قبل از عقد، زن کافر باشد عقدى محقق نمىشود.
امام باقر (ع) فرمود: «لاینبغى نکاح اهل الکتاب» ازدواج با زنان اهلکتاب (یهود و نصارا) سزاوار نیست. آنگاه امام این قسمت از آیه را تلاوت فرمود: «و لاتمسکوا بعصم الکوافر»
پیام ها
1- زنان در انتخاب دین و انجام وظایف دینى تابع شوهر نیستند و حتّى مىتوانند براى حفظ دین خود هجرت نمایند. «جاءکم المؤمنات مهاجرات»
2- مدّعیان بازگشت از کفر به ایمان، باید مورد آزمایش و امتحان قرار بگیرند. «جاءکم المؤمنات... فامتحنوهُنّ»
3- هر کجا که خطر جاسوسى و امثال آن هست، گزینش و آزمایش لازم است. «فامتحنوهُنّ»
4- با دید مثبت به مردم نگاه کنید. «جاءکم المؤمنات مهاجرات فامتحنوهنّ» (با این که هنوز امتحان نشدهاند، امّا آیه لقب مؤمن به آنان داده است).
5 - علم خداوند به امور، از ما سلب مسئولیّت نمىکند. «فامتحنوهُنّ اللّه اعلم بایمانهنّ»
6- در برخورد با افراد، ما مأمور به ملاکهاى ظاهرى هستیم، نه وسواس و سوءظن. «فامتحنوهنّ اللّه اعلم بایمانهنّ»
7- نقش ایمان در مسایل خانوادگى و زناشویى بسیار مهم است. اگر زنِ کافرى مؤمن شد، او را به شوهر کافرش برنگردانید زیرا همسر کافر محیط خانواده را ناسالم مىکند. «فان علمتموهنّ مؤمنات فلاترجعوهنّ»
8 - سلطه و حکومت کافر بر مسلمان از هر جهت ممنوع است، خواه سیاسى و اجتماعى باشد که قرآن مىفرماید: «لن یجعل اللّه للکافرین على المؤمنین سبیلاً»(40) و خواه خانوادگى باشد که این آیه مىفرماید: زن مسلمان نباید تحت امر شوهر کافر باشد. «فلاترجعوهنّ الى الکفّار»
9- جامعه و محیط در فرد مؤثر است. ممکن است محیط کفر، زن مسلمان را در خود هضم کند، پس او را به کفّار برنگردانید. «فلاترجعوهنّ الى الکفّار»
10- کفرِ یکى از طرفین ازدواج، منجر به طلاق قهرى مىشود. «فلاترجعوهنّ الى الکفّار»
11- به علاقه شخصى مرد به همسر قانع نشوید، ممکن است شوهر، زن را دوست داشته باشد ولى جامعه فاسد بر روح زن فشار وارد کند. «فلاترجعوهن الى الکفّار» (و نفرمود: «الى زوجه»)
12- ایمان، زیر بناى ازدواج است و کافر، کفو و همتاىِ مؤمن نیست. «لا هنّ حلُّ لهم ولا هم یحلّون لهنّ»
13- جدایى زناشویى دلیل نادیده گرفتن حقوق مالى نیست، حتّى اگر کافر هزینهاى را پرداخته باید از طرف مسلمانان به او پرداخت شود. «لا هم یحلّون لهنّ و آتوهم ما انفقوا»
14- هر ازدواجى، مهریّه جداگانه دارد. (مهریّه قبلى که شوهر کافر داده است بپردازید و براى ازدواج دوّم که خودتان اقدام مىکنید باید مهریّه جداگانه بدهید.) «آتوهم ما انفقوا... اتیتموهنّ اجورهنّ»
15- حق مالکیّت و حقوق مالى کفّار غیر حربى محفوظ است. «آتوهم ما انفقوا»
16- اولین نیاز زن همسر شایسته است. «لاجناح علیکم ان تنکحوهنّ»
17- سابقه کفر، مانع ازدواج با تازه مسلمان نیست. «لاجناح علیکم أن تنکحوهنّ»
18- مهریّه، حق زن است. «اُجورهنّ»
19- هم نیاز غریزى باید تأمین شود، «تنکحوهنّ» و هم نیاز مالى. «اُجورهنّ»
20- از زن بودن و تنهایى و غربت و تازه مسلمان بودن دیگران سوء استفاده نکنید. «آتیتموهنّ اُجورهنّ»
21- کفر، کلید جدایى است و مسائلى از قبیل ازدواج و عشق به همسر و فرزند و سابقه زندگى مانع جدایى نیست. «ولاتمسکوا بعصم الکوافر»
22- حفظ حقوق، طرفینى است، حق شما و حق کفّار نباید نایده گرفته شود. (اگر زن مسلمانى کافر شد و به کفّار پیوست، مهریّهاى که هزینه کردهاید از کفّار بگیرید و اگر زن کافرى به مسلمانان پیوست، مهریّه اى که کافر پرداخت کرده به او بدهید). «واسئلوا ما أنفقتم ولیسئلوا ما أنفقوا»
23- پذیرفتن پناهنده، در اسلام پذیرفته شده است، به شرط آنکه اوّلاً افراد آزمایش شوند، ثانیاً مسئله مالى یا زیبایى و زشتى در پناه دادن مطرح نباشد، ثالثاً هزینه اى را که کفّار پرداخت کردهاند به آنان بپردازند و کفّار حق مطالبه دارند. «اذا جاءکم... مهاجرات فامتحنوهنّ... آتوهم ما أنفقوا... ولیسئلوا ما أنفقوا»
24- دستورات الهى، عالمانه و حکیمانه است. «ذلکم حکم اللّه یحکم بینکم واللّه علیم حکیم»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
کاربر مهمان