display result search
- 2548
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 24 -26 سوره نجم
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره نجم- آیه 24 - 26
أَمْ لِلْإِنسَانِ مَا تَمَنَّى
فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَالْأُوْلَى
وَکَم مِّن مَّلَکٍ فِى السَّمَوَاتِ لَا تُغْنِى شَفَاعَتُهُمْ شَیْئاً إِلَّا مِن بَعْدِ أَن یَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن یَشَآءُ وَیَرْضَى
ترجمه
آیا (مىپندارید که) انسان، به هر چه آرزو دارد مىرسد؟
پس آخرت و دنیا براى خداوند است.
و چه بسا فرشتگانى که در آسمانها هستند، (ولى) شفاعت آنان سودى ندارد، مگر بعد از آن که خداوند براى هر که بخواهد و رضایت دهد، اجازه شفاعت دهد.
«تمنّى» به معناى آرزو است، خواه امر ممکن یا محال، منطقى یا بى اساس. امّا «رجا» در مورد آرزوهاى شدنى، «طمع» در مورد آرزوهایى که حصول آن نزدیک است و «أمل» در مورد آرزوهایى که بدست آوردنش مشکل باشد به کار مى رود.
اسلام براى اصلاح رفتار، سرچشمه افکار را اصلاح مىکند. براى اینکه به امید کسب عزّت و قدرت به سراغ این و آن نرویم، مىفرماید: «انّ العزّة للّه جمیعا» تمام عزّت از اوست. «انّ القوّة للّه جمیعا» تمام قدرت از اوست.
در این آیه نیز مىفرماید: آخرت و دنیا مخصوص خداست، پس چرا از غیر او توقّع دارى؟!
هستى به ارادهى خداوند مىچرخد، نه به آرزوى ما. امام على (ع) مىفرماید: «عرفت اللّه بفسخ العزائم و نقض العهود» خدا را از این راه شناختم که برخى تصمیمهاى مهم بشر فسخ و برخى عهده اى او نقض شده است، یعنى هستى با اراده او مىچرخد نه با تصمیم ما.
امام صادقعلیه السلام فرمود: نه فرشته و نه پیامبر، در برابر قهر الهى، نمى توانند شما را نجات دهند. هر کس انتظار شفاعت دارد، در جستجوى رضاى خدا باشد.
سؤال: آیا شفاعت یک نوع پارتى بازى نیست؟
پاسخ: هرگز، زیرا:
الف) کسى مورد شفاعت قرار مى گیرد که با فکر و عمل، براى خود استحقاق شفاعت را ایجاد کرده باشد. بنابراین بر خلاف پارتى، شفاعت قانون و ضابطه دارد.
ب) در شفاعت، حقى از بین نمىرود ولى در پارتى بازىحقوق دیگران ضایع مى شود.
ج) شفاعت کننده، از شفاعت شونده انتظارى ندارد، بر خلاف پارتىبازى که شخصى که کار را انجام داده است، انتظاراتى دارد.
د) هدفِ شفاعت کننده، رستگارى شفاعت شونده است، ولى هدف در پارتىبازى کامیابى دنیوى است.
ه) شفاعت، وسیله تربیت و رشد است، زیرا شفاعت شونده با اولیاى خدا که شفاعت کننده هستند، رابطهى معنوى برقرار مى کند.
«لمن یشاء» را دو گونه مىتوان معنا کرد:
الف) هر کسى را که خدا بخواهد، به او اجازه شفاعت کردن مى دهد.
ب) هر کسى را که خدا بخواهد، به او اجازه شفاعت شدن مى دهد.
سؤال: آیا شفاعت موجب تشویق انسانها به گناه نمىشود؟
پاسخ: هرگز، زیرا اولاً معلوم نیست چه کسى شفاعت مى شود و ثانیاً آیا ساختن یک دارو براى رفع مسمومیّت، انسانها را به مسموم شدن و زهر خوردن تشویق مى کند؟!
نگاهى به آرزو در روایات و آیات
ارزش آرزو:
آرزو، عامل و انگیزه حرکت و رشد است. رسول اکرم فرمودند: «لولا الامل ما رضعت والدة ولدها و لا غرس غارس شجرها» اگر آرزو نبود، نه مادرى کودک خود را شیر مى داد و نه کشاورزى درختى را مىکاشت.
حضرت عیسى (ع) پیرمردى را دید که بیل در دست دارد و زمین را شخم مىزند، گفت: خدایا! آرزو را از این مرد بگیر. دید پیرمرد بیل را کنار گذاشت و خوابید. پس از مدتى، حضرت عیسى از خدا خواست که آرزو به او برگردد، مشاهده کرد که پیرمرد بلند شد و شروع به کار کرد.
مهار کردن آرزو:
آرزوها باید در چارچوب امکانات، استعدادها، شرایط و ظرفیّت باشد وگرنه سر از موهومات در مى آورد. امام على (ع) فرمودند: بیشترین ترس من بر شما، از هوا پرستى و آرزوهاى طولانى است.
آرزوهاى منفى:
در قرآن از بعضى آرزوها انتقاد و نهى شده است. نظیر کسانى که آرزو داشتند ثروت قارون را داشته باشند و مى گفتند: «یا لیت لنا مثل ما اوتى قارون»
یا آرزو دارند مورد ستایش نا به جا قرار گیرند: «یحبّون أن یحمدوا بما لم یفعلوا»
یا آرزو دارند بر دیگران برترى داشته باشند. «تلک الدار الاخرة نجعلها للذین لا یریدون علوّاً فى الارض»
بارها خداوند با جملات: «لاتعجبک اموالهم» و «لاتمدّنّ عینیک» مؤمنان را از نگاه هاى آرزومندانه به سرمایه داران و مرفّهان باز داشته است.
آرزوهایى که به آن نمى رسند:
در قیامت بارها مجرمان «یا لیتنى» (اى کاش!) مى گویند، ولى چه سود که دیگر دیر شده است، از جمله:
«یا لیتنى کنت ترابا» اى کاش خاک بودم. (خاک، یک دانه مى گیرد و یک خوشه مى دهد. خاک، فاضلاب را مى گیرد و آب زلال مى دهد، ولى بعضى انسانها جز فسادکارى نمى کنند.)
«یا لیتنى اتّخذت مع الرسول سبیلا» اى کاش! راهى همراه پیامبر انتخاب کرده بودم.
«یا لیتنى لم اوت کتابیه» اى کاش نامه عملم به دستم نمىرسید!
«یا لیتنى قدّمت لحیاتى» اى کاش براى روز حیاتم، چیزى از پیش فرستاده بودم!
«یا لیتنا نردّ و لا نکذّب» اى کاش ما به دنیا بازگشته و دیگر تکذیب نمى کردیم
پیام ها
1- به امید شفاعت و کارگشایى دیگران راه خدا را ترک نکنید که به این آرزو نخواهید رسید. «ام للانسان ما تمنّى»
2- رها کردن هدایت الهى «من ربّهم الهدى» و به سراغ آرزوهاى خیالى رفتن محکوم است. «أم للانسان ما تمنّى»
3- ولایت و حاکمیّت مطلقه در آخرت و دنیا مخصوص خداست، به سراغ غیر او نرویم. «فللّه الاخرة و الاولى»
4- غیر خدا هر که و هر چه باشد، زودگذر است و ماندگار نیست. «فللّه الاخرة و الاولى»
5 - اصل، اراده حکیمانه خداوند است، خواه آرزوهاى ما با آن همساز باشد یا نباشد. «أم للانسان ما تمنّى فللّه الاخرة و الاولى»
6- جلوه مالکیّت خداوند، در قیامت بیشتر است. «الاخرة و الاولى» (نام آخرت قبل از دنیا آمده است.)
7- حتّى فرشتگان مقرّب، بدون اذن خدا قدرت شفاعت ندارند، چه رسد به بتها. «الا اسماء سمّیتوها... و کم من ملک»
8 - چون آخرت و دنیا مخصوص خداست، پس اذن و رضایت او در شفاعت ضرورى است. «فللّه الاخرة و الاولى... الا ان یاذن اللّه»
9- نه هر موجودى حق شفاعت دارد، نه هر خلاف کارى شفاعت مى شود. بلکه شفاعت براى کسى است که خدا بخواهد و شکى نیست که خواست خداوند نیز حکیمانه و طبق اصول و ضوابط است. «...لمن یشاء»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
أَمْ لِلْإِنسَانِ مَا تَمَنَّى
فَلِلَّهِ الْآخِرَةُ وَالْأُوْلَى
وَکَم مِّن مَّلَکٍ فِى السَّمَوَاتِ لَا تُغْنِى شَفَاعَتُهُمْ شَیْئاً إِلَّا مِن بَعْدِ أَن یَأْذَنَ اللَّهُ لِمَن یَشَآءُ وَیَرْضَى
ترجمه
آیا (مىپندارید که) انسان، به هر چه آرزو دارد مىرسد؟
پس آخرت و دنیا براى خداوند است.
و چه بسا فرشتگانى که در آسمانها هستند، (ولى) شفاعت آنان سودى ندارد، مگر بعد از آن که خداوند براى هر که بخواهد و رضایت دهد، اجازه شفاعت دهد.
«تمنّى» به معناى آرزو است، خواه امر ممکن یا محال، منطقى یا بى اساس. امّا «رجا» در مورد آرزوهاى شدنى، «طمع» در مورد آرزوهایى که حصول آن نزدیک است و «أمل» در مورد آرزوهایى که بدست آوردنش مشکل باشد به کار مى رود.
اسلام براى اصلاح رفتار، سرچشمه افکار را اصلاح مىکند. براى اینکه به امید کسب عزّت و قدرت به سراغ این و آن نرویم، مىفرماید: «انّ العزّة للّه جمیعا» تمام عزّت از اوست. «انّ القوّة للّه جمیعا» تمام قدرت از اوست.
در این آیه نیز مىفرماید: آخرت و دنیا مخصوص خداست، پس چرا از غیر او توقّع دارى؟!
هستى به ارادهى خداوند مىچرخد، نه به آرزوى ما. امام على (ع) مىفرماید: «عرفت اللّه بفسخ العزائم و نقض العهود» خدا را از این راه شناختم که برخى تصمیمهاى مهم بشر فسخ و برخى عهده اى او نقض شده است، یعنى هستى با اراده او مىچرخد نه با تصمیم ما.
امام صادقعلیه السلام فرمود: نه فرشته و نه پیامبر، در برابر قهر الهى، نمى توانند شما را نجات دهند. هر کس انتظار شفاعت دارد، در جستجوى رضاى خدا باشد.
سؤال: آیا شفاعت یک نوع پارتى بازى نیست؟
پاسخ: هرگز، زیرا:
الف) کسى مورد شفاعت قرار مى گیرد که با فکر و عمل، براى خود استحقاق شفاعت را ایجاد کرده باشد. بنابراین بر خلاف پارتى، شفاعت قانون و ضابطه دارد.
ب) در شفاعت، حقى از بین نمىرود ولى در پارتى بازىحقوق دیگران ضایع مى شود.
ج) شفاعت کننده، از شفاعت شونده انتظارى ندارد، بر خلاف پارتىبازى که شخصى که کار را انجام داده است، انتظاراتى دارد.
د) هدفِ شفاعت کننده، رستگارى شفاعت شونده است، ولى هدف در پارتىبازى کامیابى دنیوى است.
ه) شفاعت، وسیله تربیت و رشد است، زیرا شفاعت شونده با اولیاى خدا که شفاعت کننده هستند، رابطهى معنوى برقرار مى کند.
«لمن یشاء» را دو گونه مىتوان معنا کرد:
الف) هر کسى را که خدا بخواهد، به او اجازه شفاعت کردن مى دهد.
ب) هر کسى را که خدا بخواهد، به او اجازه شفاعت شدن مى دهد.
سؤال: آیا شفاعت موجب تشویق انسانها به گناه نمىشود؟
پاسخ: هرگز، زیرا اولاً معلوم نیست چه کسى شفاعت مى شود و ثانیاً آیا ساختن یک دارو براى رفع مسمومیّت، انسانها را به مسموم شدن و زهر خوردن تشویق مى کند؟!
نگاهى به آرزو در روایات و آیات
ارزش آرزو:
آرزو، عامل و انگیزه حرکت و رشد است. رسول اکرم فرمودند: «لولا الامل ما رضعت والدة ولدها و لا غرس غارس شجرها» اگر آرزو نبود، نه مادرى کودک خود را شیر مى داد و نه کشاورزى درختى را مىکاشت.
حضرت عیسى (ع) پیرمردى را دید که بیل در دست دارد و زمین را شخم مىزند، گفت: خدایا! آرزو را از این مرد بگیر. دید پیرمرد بیل را کنار گذاشت و خوابید. پس از مدتى، حضرت عیسى از خدا خواست که آرزو به او برگردد، مشاهده کرد که پیرمرد بلند شد و شروع به کار کرد.
مهار کردن آرزو:
آرزوها باید در چارچوب امکانات، استعدادها، شرایط و ظرفیّت باشد وگرنه سر از موهومات در مى آورد. امام على (ع) فرمودند: بیشترین ترس من بر شما، از هوا پرستى و آرزوهاى طولانى است.
آرزوهاى منفى:
در قرآن از بعضى آرزوها انتقاد و نهى شده است. نظیر کسانى که آرزو داشتند ثروت قارون را داشته باشند و مى گفتند: «یا لیت لنا مثل ما اوتى قارون»
یا آرزو دارند مورد ستایش نا به جا قرار گیرند: «یحبّون أن یحمدوا بما لم یفعلوا»
یا آرزو دارند بر دیگران برترى داشته باشند. «تلک الدار الاخرة نجعلها للذین لا یریدون علوّاً فى الارض»
بارها خداوند با جملات: «لاتعجبک اموالهم» و «لاتمدّنّ عینیک» مؤمنان را از نگاه هاى آرزومندانه به سرمایه داران و مرفّهان باز داشته است.
آرزوهایى که به آن نمى رسند:
در قیامت بارها مجرمان «یا لیتنى» (اى کاش!) مى گویند، ولى چه سود که دیگر دیر شده است، از جمله:
«یا لیتنى کنت ترابا» اى کاش خاک بودم. (خاک، یک دانه مى گیرد و یک خوشه مى دهد. خاک، فاضلاب را مى گیرد و آب زلال مى دهد، ولى بعضى انسانها جز فسادکارى نمى کنند.)
«یا لیتنى اتّخذت مع الرسول سبیلا» اى کاش! راهى همراه پیامبر انتخاب کرده بودم.
«یا لیتنى لم اوت کتابیه» اى کاش نامه عملم به دستم نمىرسید!
«یا لیتنى قدّمت لحیاتى» اى کاش براى روز حیاتم، چیزى از پیش فرستاده بودم!
«یا لیتنا نردّ و لا نکذّب» اى کاش ما به دنیا بازگشته و دیگر تکذیب نمى کردیم
پیام ها
1- به امید شفاعت و کارگشایى دیگران راه خدا را ترک نکنید که به این آرزو نخواهید رسید. «ام للانسان ما تمنّى»
2- رها کردن هدایت الهى «من ربّهم الهدى» و به سراغ آرزوهاى خیالى رفتن محکوم است. «أم للانسان ما تمنّى»
3- ولایت و حاکمیّت مطلقه در آخرت و دنیا مخصوص خداست، به سراغ غیر او نرویم. «فللّه الاخرة و الاولى»
4- غیر خدا هر که و هر چه باشد، زودگذر است و ماندگار نیست. «فللّه الاخرة و الاولى»
5 - اصل، اراده حکیمانه خداوند است، خواه آرزوهاى ما با آن همساز باشد یا نباشد. «أم للانسان ما تمنّى فللّه الاخرة و الاولى»
6- جلوه مالکیّت خداوند، در قیامت بیشتر است. «الاخرة و الاولى» (نام آخرت قبل از دنیا آمده است.)
7- حتّى فرشتگان مقرّب، بدون اذن خدا قدرت شفاعت ندارند، چه رسد به بتها. «الا اسماء سمّیتوها... و کم من ملک»
8 - چون آخرت و دنیا مخصوص خداست، پس اذن و رضایت او در شفاعت ضرورى است. «فللّه الاخرة و الاولى... الا ان یاذن اللّه»
9- نه هر موجودى حق شفاعت دارد، نه هر خلاف کارى شفاعت مى شود. بلکه شفاعت براى کسى است که خدا بخواهد و شکى نیست که خواست خداوند نیز حکیمانه و طبق اصول و ضوابط است. «...لمن یشاء»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
تاکنون نظری ثبت نشده است