display result search
- 635
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 33 تا 34 سوره رعد _ بخش چهارم
درس آیت الله جوادی آملی با موضوع تفسیر آیه 33 تا 34 سوره رعد _ بخش چهارم
- شیطان از راه تزئین انسان را گمراه می‌کند
- هدایت و گمراهی
- زینت و اغوا
- زینت ایمان
- متاع حیات دنیا
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿أَفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت وَجَعَلُوا لهِ شُرَکَاءَ قُل سَمُّوهُم أم تُنَبّئُونَهُ بِمَا لاَ یَعلَمُ فِی الأرضِ أم بِظَاهِرٍ مِنَ القَولِ بَل زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکرُهُمْ وَصُدُّوا عَنِ السَّبِیلِ وَمَن یُضْلِلِ اللهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ ٭ لَّهُمْ عَذَابٌ فِى الحَیَاةِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الآخِرَةِ أَشَقُّ وَمَا لَهُم مِنَ اللهِ مِن وَاقٍ﴾( )
بعد از اینکه شبهات مشرکین را بیان فرمود و جواب آنها را ذکر کرد و فرمود این شرک نه به دلیل عقلی تکیه می کند نه به نقل معتبر و اگر چیزی نه عقل دلیل او بود و نه وحی این حرفی است فقط از دهان خارج می شود فکر همراه او نیست آنگاه به رسولش خطاب می فرماید که با این مشرکین احتجاج نکن اینها حرفی ندارند اینها فقط اهل دسیسه هستند و این دسیسه هم برای اینها زیبا جلوه کرد و چون این دسیسه برای اینها زیبا جلوه کرد از راه راست ماندند و هم در دنیا گرفتار عذاب هستند هم در آخرت و این دسیسهٴ اینها مشکلی را هم برای اینها حل نمی کند و مشکلی هم برای شما ایجاد نمی کند این نقشه و دسیسه مشرکین نه مشکلی را برای اینها حلّ می کند نه مشکلی برای شما ایجاد می کند شما از دسیسه و مکر اینها هراسناک نباشد این اموری است که در ذیل این آیهٴ کریمه مطرح است فرمود با اینها به احتجاج نپرداز زیرا آن مکر و حیله و دسیسهٴ اینها پیش اینها زیبا جلوه کرده است ﴿بَل زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکرُهُم﴾ مکر اینها پیش اینها زیبا جلوه کرده است انسان یک موجودی است که با فکر کار می کند اگر هدایت می شود در اثر هدایت فکری است و اگر گمراه می شود در اثر ضلالت فکری است انسان را نمی شود هدایت کرد جز از راه فکر و نمی شود فریب داد جز از راه فکر شیطان وقتی نقشهٴ اغوای انسانها را مطرح می کند می گوید من از راه تزیین اینها را گمراه می کنم یعنی چیزهایی را برای انسان زیبا جلوه می دهم و چون چیزهایی را برای اینها زیبا جلوه می دهم انسان آن چیزها را خوب و زیبا انتخاب می کند وقتی زیبا تشخیص داد به دنبالش حرکت می کند خدای سبحان هم فرمود من به وسیلهٴ عقل و وحی زیبایی را برای اینها تبیین می کنم می گویم چه چیزی زیبا است و چه چیزی نازیبا است و این انساند که مختار هستند بین آنچه من برای اینها به عنوان زیبا معیّن کردم یا تو برای اینها به عنوان زیبا معیّن کردی یک مطلب این است که انسان جز از راه اندیشه نه هدایت می شود نه فریب می خورد زیرا یک موجود متفکّر که کار او با اراده است و اراده مسبوق به ادراک است حتماً در ادراک او باید این امور راه پیدا کند مطلب دیگر اینکه شیطان جز از راه زینت دادن انسان را فریب نمی دهد مطلب سوّم اینکه خدای سبحان زینت راستین انسان را معیّن کرد که زینت انسان چیست بعد هم مشخص کرد که هر چه از این معیار و از این اصل بگذرد زینت شما نیست زینت چیز دیگر است و شما خودتان را به آن چیز دیگر ارزان نفروشید بعد از این ارشاد و راهنمایی فرمود هر چه به عنوان دسیسه و مکر در شما پیدا شده است اگر مکرتان هم به قدری قوی باشد که کوهها را زایل بکند و زیر و رو بکند در برابر تصمیم الهی این مکرتان بایر است بایر آن سرزمین بی محصول را می گویند می فرماید این مکر شما گرچه مکری باشد که کوهها را زیر و رو بکند ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اما در برابر خواست خدای سبحان ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، مکر اینها بایر است بایر سرزمین بی اثر این اموری است که خدای سبحان یکی پس از دیگری تبیین می کند اما دربارهٴ اصل زینت در سورهٴ ابراهیم این چنین آمده در سورهٴ حجر است در سورهٴ حجر (آیه 39) این است شیطان می گوید ﴿قَالَ رَبِّ بِمَا أغوَیتَنِى لأزَیِّنَنَّ لَهُم فِى الأرضِ﴾( )، من در زمین چیزهایی را برای اینها زیبا جلوه می دهم اگر انسان چیزی را زیبا فهمید خوب به دنبالش حرکت می کند برای توده مردم ﴿زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالبَنِینَ وَالقَنَاطِیرِ﴾( )، الی آخر برای اوحدیّ از انسانها ایمان زینت است نه متاع حیات دنیا اگر شیطان کسی را خواست فریب بدهد از راه تزیین فریب می دهد یعنی بر این می ارزد غیر او نمی ارزد حسن و قبح او را اغوای شیطان تأمین می کند زشتی و زیبایی کارهای او را تنظیم شیطان به عهده می گیرد و مانند آن ﴿لأزَیِّنَنَّ لَهُم فِى الأرضِ وَلأغوِیَنَّهُم أجمَعِینَ﴾( )، این کار شیطان است از این راه فریب می دهد قرآن کریم هم هدایتش را فرو گذار نکرده فرمود آنچه در زمین هست زینت زمین است زینت انسانها نیست یک مضمون در سورهٴ کهف است یک مضمون در سورهٴ حجرات در سورهٴ کهف (آیهٴ 7و8) این است فرمود ﴿إِنَّا جَعَلنَا مَا عَلَی الأرضِ زِینَةً لَّهَا لِنَبلُوَهُم أیُّهُم أحسَنُ عَمَلاً﴾( )، فرمود اگر چه شیطان از راه تزیین مردم را فریب می دهد ولی ما هم از راه هدایت حق را برای مردم تبیین می کنیم در این کریمه فرمود آنچه بیرون از جان شما است آن زینت شما نیست هر چه در جهان طبیعت است این زینت عالم طبیعت است نه زینت شما اگر زمین است اگر باغ است اگر ساختمان است و اگر فرش است اگر اتومبیل است و اگر چیزهای دیگر است اینها زینت زمین است نه زینت شما ﴿إِنَّا جَعَلنَا مَا عَلَی الأرضِ زِینَةً لَّهَا﴾( )، اگر کسی فرش خوبی در منزل پهن کرد آن اتاق را مزین کرد نه خود را و اگر باغی در جایی احداث کرد آن باغ زینت ارض است نه زینت او و همچنین سایر متاعهای دنیا فرمود ﴿إِنَّا جَعَلنَا مَا عَلَی الأرضِ﴾ هر چه بر روی زمین است ﴿زِینَةً لَّهَا﴾ نه زینة لکم و این برای آزمایش است ببینیم که چه کسی فریب می خورد و چه کسی فریب نمی خورد ﴿لِنَبلُوَهُم أیُّهُم أحسَنُ عَمَلاً﴾( )، و این زیورها هم ماندنی نیست ﴿وَإِنَّا لَجَاعِلُونَ مَا عَلَیْهَا صَعِیداً جُرُزاً﴾( )، در آیندهٴ نزدیک یا دور ما آنچه که در روی زمین به عنوان زینت ارض قرار داده شد این را صعید که همان وجه الارض است یک زمین پژمرده بی آب و علف قرار می دهیم صعید وجه الارض است ﴿فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً﴾( )، وجه الارض است این زمین مزین را در آینده نزدیک یا دور به صورت زمین جرز یعنی پژمرده و بی آب و علف قرار می دهیم پس آنچه بیرون از انسان است زینت زمین است یک و ناپایدار است دو اما آنچه زینت انسان است این را در سورهٴ حجرات بیان فرمود فرمود خدای سبحان ﴿حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ﴾( )، (آیه 7) سورهٴ حجرات فرمود ﴿وَاعلَمُوا أنَّ فِیکُم رَسُولَ اللهِ لَو یُطِیعُکُم فِی کَثِیرٍ مِنَ الأمْرِ لَعَنِتُّم وَلکِنَّ اللهَ حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُم﴾( )، ایمان را زینت دل شما قرار داد و طوری دل شما را آفرید که ایمان را دوست دارد اگر دلتان را تیره نکنید طوری ایمان را خدای سبحان زیور دل قرار داد که دل با ایمان مزین می شود اگر خودش را ارزان نفروشد ﴿حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُم﴾( )، پس آنچه جدای از حقیقت ایمان شد به بیرون از انسان شد زینت ارض است نه زینت انسان و آینده اش هم پایدار نیست و آنچه که زینت انسان است و پایدار است هر دو صفت را دارد ایمان خواهد بود این تبیین الهی آن .
سؤال ... جواب: او اگر کسی این را دوست دارد مثلاً خودش را معطّر می کند برای نماز و امثال ذلک این نه این اطاعت خدا است اما (أیما امرأة استعطرت وخرجت لیوجد ریحها فهی زانیة) ( )، این هم هست خصوص زن نیست مرد هم مبتلا به این وصف خواهد شد تا برای چه هدف باشد دیگر بنابراین شیطان جز از راه تزیین کسی را فریب نمی دهد خدای سبحان هم زینت انسان را مشخّص کرده است که از این به بعد اگر انسانی فریب خورد روی سوی اختیار خود او است چون همهٴ قسمتها را خدا بیان کرد.
سؤال ... جواب: بله اما ﴿زُیِّنَ لِلنَّاسِ﴾( )، این زینت نوع مردم است اما زینت مؤمنین چه چیزی است زینت مؤمن را در سوره حجرات بیان فرمود که ﴿حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِى قُلُوبِکُم وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الکُفْرَ وَالفُسُوقَ وَالعِصیَانَ أولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ﴾( )، فرمود راشد کسی است اهل رشد کسی است که آن دو صفت ثبوتی و این سه صفت سلبی را داشته باشد اگر ایمان محبوب او باشد و پیش او مزیّن باشد و کفر و فسوق و عصیان پیش او بد باشد او راشد است اهل رشد در تحف العقول است که یک مرد مسیحی با یک لباس تمیزی وارد مدینه شد مسلمین صدر اسلام که با آن وضع زندگی می کردند این مرد مسیحی خوش لباس را دیدند گفتند (ما اعقل هذا الرجل) عجب آدم عاقل و متمدنی است حضرت فرمود «مه» نگویید «ما اعقل هذا النصرانی ... إن العاقل من وحّد الله»( )، سعاقل کسی است که موحّد باشد اینهایی که گرفتار تثلیث هستند چه عقلی دارند زینت را مشخص کردند چرا گفتند لباسی که از خیاطی گرفتید می خواهید بپوشید یک جمله أی است در دعا آن را بخوانید بعد بپوشید لباس نو را آدم خوب است بپوشد مخصوصاً در اعیاد در مساجد در نمازجمعه و جماعات گفتند لباس خوبتان را آنجا انتخاب کنید مرحوم ابن بابویه قمی (رضوان الله علیه) در کتاب شریف من لا یحضره الفقیه در لباس مصلّی این را نقل می کند از معصوم (علیه السلام) نقل می کند که اگر کسی دو تا لباس دارد یک لباس خوب و یک لباس مثلاً کهنه این لباس خوب را گذاشته برای رفت و آمدهای عادی اش آن لباس کهنه را برای و نماز و اینها خدای سبحان یا فرشتگان می گویند تو پس برای خدا پوشاکی نداری این شایسته نیست که انسان لباس خوبش را بگذارد برای کارهای عادی و لباس مندرسش را بگذارد برای مسجد و اینها نماز این هست که اگر کسی لباس نویش را موقع نماز استفاده نمی-کند به او می گویند تو پس برای خدا نمی پوشی این در من لا یحضره الفقیه مرحوم صدوق از معصوم (علیه السلام) است اما مستحب است انسانی که لباس نو را از خیاطی گرفته و آورده همینجور نپوشد یک چیزی بگوید بعد بپوشد بگوید «اللهم ألبسنى لباس العزّ والقنوع والکفاف» این چیزها را بگوید.
سؤال ... جواب: بله انسان اگر حقیقت او به روح او بسته است و آنچه که جدای از روح او است او را در خدمت روح گرفته است می شود زینت و اگر عطر است برای نماز باشد و اگر لباس خوب است برای مسجد و نماز
جمعه و جماعت باشد و امثال ذلک این می شود زینت ممدوح .
سوال ... جواب: بله نه این زینت کمال وجودی آن شىء است شىء اگر نفس باشد کمالش همان ایمان است اگر بدن باشد همین ﴿مَتَاعُ الحَیَاةِ الدُّنْیَا﴾( )، زینت او است در سورهٴ نحل یک مقدار از این مباحث را بیان فرمود آن سورهٴ نحل مربوط به مکر است که بعداً خواهد آمد دو قسمت در سورهٴ نحل هست یک قسمت مربوط به مکر است که بحث بعدی است یک قسمت هم مربوط به زینت است سورهٴ نحل (آیه 63) این زینتها را که بدی برای کفّار زینت داده شد کار چه کسی است در اینجا فرمود ﴿زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُم﴾ بعد از اینکه معلوم شد انسان از راه زینت فریب می خورد بعد از اینکه روشن شد خدای انسان زینت دنیا را بیان کرده و زینت انسان را هم بیان کرده و بعد از اینکه روشن شد شیطان انسان را از راه زینت فریب می دهد در این آیه محل بحث سورهٴ رعد فرمود ﴿زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُم﴾ مکر اینها برای اینها زیبا نشان داده شد چه کسی این مکر را تزیین کرد فاعل ﴿زُیّنَ﴾ کیست که اینجا به صورت مبنی للفاعل خوانده می‌شود آن مزیّن کیست چه کسی برای انسان زینت می دهد مکر کفّار را چه کسی برای کفّار مزیّن می کند آن مزیّن چه کسی است در بعضی از آیات این تزیین را خدا به شیطان نسبت می دهد در بعضی از آیات به خودش نسبت می دهد در سورهٴ نحل (آیهٴ 63) این است ﴿تَاللَّهِ لَقَد أرسَلْنَا إِلَی أمَمٍ مِّن قَبلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أعمَالَهُم فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الیَومَ وَلَهُم عَذَابٌ ألِیمٌ﴾( )، ما برای امّتها انبیا را فرستادیم اعزام کردیم اما این رفتار بد اینها را شیطان پیش اینها خوب جلوه داد اینها عمل بد را عمل خوب می پندارند پس مزیّن شیطان است در آیات دیگر هم تزیین را به شیطان نسبت می‌دهد می فرماید شیطان است که اعمال بد را برای کفار و تبهکاران زیبا جلوه می دهد ولی همین اصل را قرآن کریم به خدا نسبت می دهد خدا است که اعمال هر کسی را برای او زیبا نشان می دهد در سورهٴ نمل (آیهٴ 4) این است ﴿أنَّ الَّذِینَ لاَ یُؤمِنُونَ بِالآخِرَةِ زَیَّنَّا لَهُم أَعْمَالَهُم فَهُم یَعْمَهُونَ﴾( )، آنهایی که به آخرت ایمان ندارند وکافر هستند ما اعمال اینها را برای اینها مزیّن کردیم اینها اعمال خودشان را خوب می پندارند کارهای خودشان را آن کفر و نفاقشان را خوب می بینند می گویند عجب کاری کردیم عجب فکری داریم مایم که اعمال اینها را برای اینها زیباستان دادیم مزیّن کردیم پس اگر در یک جا می فرماید شیطان اعمال اینها را برای اینها زینت می دهد در جای دیگر می فرماید ما اعمال اینها را برای اینها زینت می دهیم این مؤید همان بحثهای گذشته است که شیطان به منزلهٴ کلب معلّم است مأمور الهی است اگر خدا خواست کسی را بگیرد به وسیله شیطان می گیرد شیطان مستقیماً در برابر خواست خدا نیست نظیر اهرمن در برابر یزدان نیست شیطان نسبت به اکثری مردم حقّ وسوسه دارد و وسوسهٴ بسیار چیز خوبی است برای اینکه با وسوسه او است که انسان مبارزه می کند در جهاد اکبر پیروز می شود تهذیب نفس نصیب او می شود اگر وسوسه شیطان نباشد که سخن از جهاد اکبر و تهذیب نفس نیست او وسوسه می کند وسوسه ضرر ندارد از این طرف عقل است از آن طرف وحی است و وسوسه باعث درگیری این عقل و هوس است تا انسان در جهاد اکبر پیروز بشود ولی همین شیطان نسبت به کسانی که عقل و وحی را پشت سر گذاشتند و کتاب آسمانی را ﴿فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِم﴾( )، مثل کلب معلّمی است که خدای سبحان همین شیطان را بر آن گروه مسلّط می کند لذا فرمود ﴿إِنَّا جَعَلنَا الشَّیَاطِینَ أولِیَاءَ لِلَّذِینَ لاَیُؤمِنُونَ﴾( )، و فرمود ﴿أنّا أرسَلْنَا الشَّیَاطِینَ عَلَی الکَافِرِینَ تَؤُزُّهُم أزّاً﴾( )، شیطان یک رسالتی دارد هر کسی را که گازنمی گیرد این سگ تربیت شده هر کسی را که نمی گزد که سارقین را می گزد نه واردین و مهمانها را شیطان نسبت به آن اولیای خاص اصلاً حقّ وسوسه هم ندارد نسبت به دیگران وسوه می کند یک پا جلو یک پا عقب تا آدم بگوید ﴿وَاستَغفِرِ اللهَ﴾( )، او فرار کند تا بگوید اعوذ بالله من الشیطان الرجیم که او فرار کند جریان شیطان را حضرت امیر (سلام الله علیه) در نهج البلاغة تمثیل و تبیین فرمود فرمود شیطان «یقدم رجلاً ویؤخر اُخری»( )، یک کسی که ناشناس است قادر نیست می خواهد یک چیزی را از جایی سرقت کند یک بچه ای که بخواهد یک چیزی را از جایی سرقت کند این طور نیست که مستقیماً بیاید از آن مرکز چیزی را ببرد یک پا جلو یک پا عقب که آماده است اگر یک وقتی این را دیدند فرار کند «یقدم رجلاً ویؤخر اُخری»( )، برای فرار در نهج البلاغة فرمود شیطان این چنین است که یک پا جلو یک پا عقب تا انسان متوجّه می شود که این وسوسه است می خواهی استغفار کند او فرار می کند این می شود خنّاس که خودش را یک جا را پنهان می کند درهمین حدّ شیطان اثر دارد این قدرها قوی نیست و انسان اگر با داشتن همهٴ این وسائل رحمت گرفتار این فریب بشود بدا به حال او بنابراین شیطان برای اکثری در حدّ وسوسه است برا اولیای خدا که دسترسی ندارد امّا نسبت به کفّار و منافقین ولیّ آنها است آنها در تحت ولایت شیطان هستند این ولایت هم آنها آمدند زیر چتر شیطان او را ولیّ انتخاب کردند نه خدای سبحان او را ولیّ منافقین قرار داده باشد ﴿إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیَاطِینَ أولِیَاءَ مِن دُونِ اللهِ﴾( )، اینها اتّخاذ کردند اوّل اینها سر سپردند خدا مهلت داد که برگردند برنگشتند آنگاه خدای سبحان لطفش را گرفت وقتی لطف را خدای سبحان از یک انسانی بگیرد او در تحت ولایت شیطان قرار می-گیرد لذا در این کریمه فرمود آن آیه ای که قبلاً خوانده شد ﴿فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الیَومَ﴾( )، شیطان ولی آنها است آنها عمری در تحت ولایت شیطان هستند و نمی دانند چه می‌کنند در این آیه سوره نمل هم فرمود ﴿أنَّ الَّذِینَ لاَ یُؤمِنُونَ بِالآخِرَةِ زَیَّنَّا لَهُم أعمَالَهُم فَهُم یَعمَهُونَ﴾( )، اینها در تاریکی با چشم کم نور دارند راه می روند خوب می افتند دیگر پس اگر شیطان تزیین می کند بالاصاله و بالاستقلال نیست چون چیزی در جهان امکان نیست که مستقلاً کار بکند همه مأموران الهی هستند تزیین که ﴿زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا﴾ تزیین به چه معنا است و چند قسم زینت است و زینه الارض چیست زینت الانسان چیست و زینت دهنده کیست این مربوط به جمله اول اما فرمود ﴿زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکرُهُم﴾ مکر عبارت از آن نقشه کشیدنی است که از یک راه خاصی انسان به مقصد برسد کفّار همواره در برابر انبیای عظام مکر داشتند یا بتوانند مکتب او را بپوشانند یا بتوانند خود او را از پا در بیاورند این مکرها را داشتند و این مکر و دسیسه هم برای اینها زیبا جلوه کرده بود خدای سبحان می فرماید این مکرها کاری از پیش نمی برد چرا برای اینکه مکر یک وقتی اثر می کند که طرف مکر از مکر مکار بی خبر باشد اینها که در برابر مکتب الهی به مکر و دسیسه پرداختند اینها ممکن است افراد عادی را فریب بدهند اما ممکن است در براب دین خدا مکر بکنند و خدا نداند خدای سبحان برهان اقامه می کند می فرماید مکر اینها به جایی نمی رسد چرا برای اینکه من می دانم دارند چه می کنند من می دانم دارند چه می کنند اگر آن ممکور آن طرف مکر بداند که این شخص چه نقشه ای دارد خوب آن نقشه اثر ندارد دیگر این یک برهان دیگر اینکه فرمود من هستم که باید کارهای اینها را سامان بدهم ﴿أفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ خدا مسلط بر تمام نفوس است و تمام کارها زیر پوشش وتدبیر او باید اداره بشود هرگز اجازه نمی دهد که یک عدّه‌ای در برابر دین او مکر کنند و دین او را آسیب برسانند فرمود ممکن نیست کسی بخواهد در برابر دین دسیسه کند و ما به او مهلت بدهیم اولاً می‌دانیم او چطور دسیسه می کند برای اینکه ﴿یَعلَمُ مَا تَکسِبُ کُلُّ نَفسٍ﴾( )، این را در ضمن آیهٴ مکر فرمود در همین سورهٴ رعد ثانیاً فرمود مگر متولّی امور مردم ما نیستیم ﴿أفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ که دو جور خدا قیام دارد قیام دارد بر کل ذاتها یعنی قیام سلطه ای و سیطره دارد ﴿بِمَا کَسَبَت﴾ یعنی قیّم کارها است وقتی ما می گوییم جد قائم به امور صبی است یعنی چی یعنی کارهای او را او سامان می دهد قام بالامر یعنی قیم این امر است اگر خدای سبحان قائم به کل امر است پس او باید سامان بدهد و او سامان نمی دهد دیگر لذا برهان را در همین سورهٴ رعد فرمود موارد را در آیات دیگر در همین سورهٴ رعد که محل بحث است این چنین بود فرمود ﴿أفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ اگر خدای سبحان بر کل نفس سلطه دارد یک که قائم است ﴿ عَلَی کُلِّ نَفسٍ ﴾ و ﴿قَائِمٌ﴾ است ﴿بِمَا کَسَبَت﴾ یعنی همهٴ کارها را او باید سامان بدهد چگونه ممکن است کسی در برابر دین او مکر کند و خدا سامان ببخشد این شدنی نیست در همین سورهٴ رعد در اواخر سوره فرمود ﴿وَقَد مَکَرَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم﴾( )، اینها اوّلین گروهی نیستند که به دسیسه و مکر پرداختند پیش از اینها اقوامی هم بودند که به مکر ودسیسه عمر گذراندند اما ﴿فَلِلَّهِ الْمَکْرُ جَمِیعاً﴾( )، تمام این نقشه ها مال خدا است ملک او است دیگر و ﴿یَعلَمُ مَا تَکسِبُ کُلُّ نَفسٍ﴾( )، هر کسی هر کاری می کند او می داند دیگر خب حال اگر کسی زیدی در برابر عمر مکر کرد ممکن است که عمر که ممکور است آسیب ببیند چون آگاه نیست ولی اگر کسی در برابر دین خدا خواست مکر بکند خدا می داند که آن ماکر چه می کند اگر می‌داند او چه می‌کند چون ﴿یَعلَمُ مَا تَکسِبُ کُلُّ نَفسٍ﴾( )، و اگر او قیّم کارها است باید سامان ببخشد فرمود من مکر و دسیسه را سامان نمی بخشم گرچه مکری باشد که کوه کن ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اما ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، مکرشان بایر است هرگز زائل نخواهد شد این قسمتها را در سورهٴ نحل و سورهٴ فاطر بیان فرمود در سورهٴ نحل (آیهٴ 26) این است ﴿قَد مَکَرَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم﴾( )، خدای سبحان مکر افرادی که قبل از اینها بودند آگاه بود ﴿فَأتَی اللهُ بُنْیَانَهُم مِنَ الْقَوَاعِدِ﴾( )، اینها مکر کردند یک خانهٴ امنی ساختند که از این خانهٴ امن علی الاسلام و المسلمین بتازند فرمود خدا همین خانه را به سر اینها خراب کرد ﴿فَأتَی اللهُ بُنیَانَهُم مِنَ القَوَاعِدِ﴾( )، اینها می‌خواهند مکر کنند خدا نسبت به اینها مکر می کند مکر اینها بی اثر است برای اینکه آن ممکور که خدا است می داند و اجازه نمی دهد که این مکرها به سامان برسد خدا که نسبت به اینها مکر می کند اینها نمی دانند لذا در یک خانه امن نشستند خدا آن پایه را می زند نه از دیوار بیاید یا از در بیاید یک گروهی را که خدای سبحان بخواهد بگیرد این طور نیست که از در بیاید تا اینها از پنجره فرار کنند یا از دیوار نمی آیند که تا از یک دیوار دیگری اینها فرار کنند فرمود خدا اگر بخواهد کسی را بگیرد از همان پایه ویران می کند اینها در خانهٴ امن نشستند سقف فرود می آید مکر خدا را اینها نمی دانند ولی مکر اینها را خدا می داند ﴿قَد مَکَرَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم فَأتَی اللهُ بُنْیَانَهُم﴾( )، اما نه از در نه از دیوار ﴿ مِنَ الْقَوَاعِدِ﴾( )، از قاعده ها از پایه هایش می آید این طور نیست که خدای سبحان بخواهد خانهٴ مکارها را خراب بکند با کلنگ از در و دیوار بیاید اینها که در خانهٴ امن نشستند از قواعد از پایه ها شروع می کنند اینها در همانجا دفن می شوند خصوصیت مکر الهی این است که انسان نمی داند خدای سبحان با او چگونه مکر می کند و می گیرد ﴿فَأتَی الهُص بُنیَانَهُم مِنَ القَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَیهِمُ السَّقفُ مِن فَوقِهِمْ وَأتَاهُمُ العَذَابُ مِن حَیثُ لاَ یَشْعُرُونَ﴾( )، این خاصیّت مکر است پس اینها نسبت به خدا نمی توانند مکر بکنند و امّا مکرهای اینها بی اثر است برای اینکه در سورهٴ فاطر این چنین فرمود (آیه 10) سورهٴ فاطر این چنین است فرمود ﴿وَالَّذِینَ یَمکُرُونَ السَّیِّئَاتِ لَهُم عَذَابٌ شَدِیدٌ﴾( )، آنهایی که دسیسه های بد بازی می کنند گرفتار عذاب دردناک خواهند شد این کیفر اُخروی اینها ولی ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، نفشه شان بایر می شود بایر آن زمینی که چون آب ندارد محصول هم ندارد خدا نمی گذارد دسیسهٴ کفار دایر بشود بایر نگه می دارد چرا چون می داند اینها چه می-کنند خدا است که ﴿قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ است باید سامان ببخشد سامان نمی بخشد و این در آیهٴ دیگر است که ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اگر هم مکرهای کوه کن داشته باشند دسیسه‌هایی داشته باشند که کوهها به وسیلهٴ آن دسیسه زایل می شود ما که نخواهیم این بایر می ماند و فرمود اگر سخن از دین باشد ما هرگز نمی گذاریم مکر کفار نسبت به دین دایر بشود همواره بایر است .
سؤال ... جواب: البته چون همهٴ انسانها مأموران الهی هستند در همان آیه ای که قبلاً تلاوت شد فرمود ما انبیایمان را فرستادیم اینها در برابر انبیا مکر کردند این است که خدای سبحان انبیایش را و پیروان انبیایش را پیروز می کند و دسیسه دسیسه بازان را محو می کند .
سؤال ... جواب: اینها تمام دسیسه ها را کردند که نور الهی را خاموش بکنند و الان هم با همهٴ دسایسی که دارند این 4میلیارد بشری که روی زمین است 3میلیارد طرفدار این نور است یک میلیارد هم اگر آن زور و اسلحه را از سرشان برداردند به این نور علاقه مند هستند چه مسلمین عالم چه مسیحی ها چه یهودیها چه زرتشتی ها می-گویند خدا قیامت وحی این سه میلیارد روی زمین با همهٴ فشارهایی که بودند الآن هم دنیا را این دو سه نفر دارند اداره می کنند یعنی همین انبیای بزرگوار اولوالعزم دیگر ابراهیم خلیل موسای کلیم عیسای مسیح و خاتم الانبیاء (علیهم السلام) آنها با داشتن همهٴ وسایل که مکرشان ﴿ لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، سخن از این نیست که یک کسی بماند اولاً حیف آدم خوبی است که در دنیا بماند آدم خوب علاقمند است برود در همان خطبهٴ همّام حضرت فرمود «ولولا الآجال التی کتب الله علیهم لم تستقر أرواحهم فی أجسادهم طرفه عینٍ»( )، آدمهای خوب اصلاً دلشان پر می کشد که زودتر بروند و حیف آنها است که در دنیا بمانند عمده دین خدا است که مانده است و هیچ پیامبری را خدای متعالی تضمین نکرد که او بماند فرمود ﴿إِنَّکَ مَیِّتٌ وَإِنّهُم مَیّتُونَ﴾( )، علی أی حال اینها که می میرند احدی الحسنیین هستند آنها که می‌میرند احدی السیّئتین هستند این نور مانده است و اگر یک وقتی در یک امتی خدای ناکرده مردم آن شایستگی را نداشته باشند که دین را حفظ بکنند خدا دینش را حفظ می کند نظیر جریان ابرهه از راه غیب اگر چنانچه آن لیاقت را داشتند مثل این جوانهای خالص که همینجور صاف زیر آسمان اجسادشان گرفته این نعمت را خدا به اینها می دهد هر کسی به طرف دین برود خدا یاری می کند اگر خدای ناکرده یک ملتی لایق نبود باز سنّت الهی این است که از راه غیبی دینش را حفظ بکند نظیر جریان ﴿ألَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأصْحَابِ الفِیلِ﴾( )، این دین از بین رفتنی نیست به ماهم فرمود فرمود این چنین نیست که حالا اگر شما کوتاه آمدید ما بگوییم خیلی خوب حالا ما دست از دینمان یک چند صباح برمی داریم نه همهٴ شما را می بریم یک عده آدم خوب را می آوریم ﴿وَإِن تَتَوَلَّوْا یَستَبدِل قَوماً غَیْرَکُم ثُمَّ لاَ یَکُونُوا أمْثَالَکُم﴾( )، این چنین نیست که خدای سبحان دست از دینش بردارد این سنّت اله است منتها ما باید تلاشمان این باشد که آن دین به دست ما یاری بشود به ما هم گفتند در بهترین فرصتها که ماه مبارک رمضان است از خدا این دعاها را با این دعا از خدا چیز بخواهید بگویید خدایا تو که دینت را حفظ می کنی امّا آن توفیق را بده که دینت به دست من حفظ بشود نه بدست دیگران حفظ بشود من تماشاچی باشم «واجعلنى ممن تنتصر به لدینک ولا تستبدل بى غیرى»( )، اینجا از جاهایی است که رقابت خوب است غبطه خوب است خدایا طوری نباشد که من بروم کنار دیگری دینت را حفظ کند تو که دینت را حفظ می کنی من نشد دیگری ما نشد دیگری ولی آن توفیق را بده که دینت به دست ما حفظ بشود بنابراین در یک کریمه فرمود ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اگر مکر اینها طوری هم باشد که کوهها به وسیله این مکر ریشه کن می شود زایل می-شود در برابر دین اگر کسی خواست مکر کند ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، بایر می شود.
«والحمد لله رب العالمین»
- شیطان از راه تزئین انسان را گمراه می‌کند
- هدایت و گمراهی
- زینت و اغوا
- زینت ایمان
- متاع حیات دنیا
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
﴿أَفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت وَجَعَلُوا لهِ شُرَکَاءَ قُل سَمُّوهُم أم تُنَبّئُونَهُ بِمَا لاَ یَعلَمُ فِی الأرضِ أم بِظَاهِرٍ مِنَ القَولِ بَل زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکرُهُمْ وَصُدُّوا عَنِ السَّبِیلِ وَمَن یُضْلِلِ اللهُ فَمَا لَهُ مِنْ هَادٍ ٭ لَّهُمْ عَذَابٌ فِى الحَیَاةِ الدُّنْیَا وَلَعَذَابُ الآخِرَةِ أَشَقُّ وَمَا لَهُم مِنَ اللهِ مِن وَاقٍ﴾( )
بعد از اینکه شبهات مشرکین را بیان فرمود و جواب آنها را ذکر کرد و فرمود این شرک نه به دلیل عقلی تکیه می کند نه به نقل معتبر و اگر چیزی نه عقل دلیل او بود و نه وحی این حرفی است فقط از دهان خارج می شود فکر همراه او نیست آنگاه به رسولش خطاب می فرماید که با این مشرکین احتجاج نکن اینها حرفی ندارند اینها فقط اهل دسیسه هستند و این دسیسه هم برای اینها زیبا جلوه کرد و چون این دسیسه برای اینها زیبا جلوه کرد از راه راست ماندند و هم در دنیا گرفتار عذاب هستند هم در آخرت و این دسیسهٴ اینها مشکلی را هم برای اینها حل نمی کند و مشکلی هم برای شما ایجاد نمی کند این نقشه و دسیسه مشرکین نه مشکلی را برای اینها حلّ می کند نه مشکلی برای شما ایجاد می کند شما از دسیسه و مکر اینها هراسناک نباشد این اموری است که در ذیل این آیهٴ کریمه مطرح است فرمود با اینها به احتجاج نپرداز زیرا آن مکر و حیله و دسیسهٴ اینها پیش اینها زیبا جلوه کرده است ﴿بَل زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکرُهُم﴾ مکر اینها پیش اینها زیبا جلوه کرده است انسان یک موجودی است که با فکر کار می کند اگر هدایت می شود در اثر هدایت فکری است و اگر گمراه می شود در اثر ضلالت فکری است انسان را نمی شود هدایت کرد جز از راه فکر و نمی شود فریب داد جز از راه فکر شیطان وقتی نقشهٴ اغوای انسانها را مطرح می کند می گوید من از راه تزیین اینها را گمراه می کنم یعنی چیزهایی را برای انسان زیبا جلوه می دهم و چون چیزهایی را برای اینها زیبا جلوه می دهم انسان آن چیزها را خوب و زیبا انتخاب می کند وقتی زیبا تشخیص داد به دنبالش حرکت می کند خدای سبحان هم فرمود من به وسیلهٴ عقل و وحی زیبایی را برای اینها تبیین می کنم می گویم چه چیزی زیبا است و چه چیزی نازیبا است و این انساند که مختار هستند بین آنچه من برای اینها به عنوان زیبا معیّن کردم یا تو برای اینها به عنوان زیبا معیّن کردی یک مطلب این است که انسان جز از راه اندیشه نه هدایت می شود نه فریب می خورد زیرا یک موجود متفکّر که کار او با اراده است و اراده مسبوق به ادراک است حتماً در ادراک او باید این امور راه پیدا کند مطلب دیگر اینکه شیطان جز از راه زینت دادن انسان را فریب نمی دهد مطلب سوّم اینکه خدای سبحان زینت راستین انسان را معیّن کرد که زینت انسان چیست بعد هم مشخص کرد که هر چه از این معیار و از این اصل بگذرد زینت شما نیست زینت چیز دیگر است و شما خودتان را به آن چیز دیگر ارزان نفروشید بعد از این ارشاد و راهنمایی فرمود هر چه به عنوان دسیسه و مکر در شما پیدا شده است اگر مکرتان هم به قدری قوی باشد که کوهها را زایل بکند و زیر و رو بکند در برابر تصمیم الهی این مکرتان بایر است بایر آن سرزمین بی محصول را می گویند می فرماید این مکر شما گرچه مکری باشد که کوهها را زیر و رو بکند ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اما در برابر خواست خدای سبحان ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، مکر اینها بایر است بایر سرزمین بی اثر این اموری است که خدای سبحان یکی پس از دیگری تبیین می کند اما دربارهٴ اصل زینت در سورهٴ ابراهیم این چنین آمده در سورهٴ حجر است در سورهٴ حجر (آیه 39) این است شیطان می گوید ﴿قَالَ رَبِّ بِمَا أغوَیتَنِى لأزَیِّنَنَّ لَهُم فِى الأرضِ﴾( )، من در زمین چیزهایی را برای اینها زیبا جلوه می دهم اگر انسان چیزی را زیبا فهمید خوب به دنبالش حرکت می کند برای توده مردم ﴿زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالبَنِینَ وَالقَنَاطِیرِ﴾( )، الی آخر برای اوحدیّ از انسانها ایمان زینت است نه متاع حیات دنیا اگر شیطان کسی را خواست فریب بدهد از راه تزیین فریب می دهد یعنی بر این می ارزد غیر او نمی ارزد حسن و قبح او را اغوای شیطان تأمین می کند زشتی و زیبایی کارهای او را تنظیم شیطان به عهده می گیرد و مانند آن ﴿لأزَیِّنَنَّ لَهُم فِى الأرضِ وَلأغوِیَنَّهُم أجمَعِینَ﴾( )، این کار شیطان است از این راه فریب می دهد قرآن کریم هم هدایتش را فرو گذار نکرده فرمود آنچه در زمین هست زینت زمین است زینت انسانها نیست یک مضمون در سورهٴ کهف است یک مضمون در سورهٴ حجرات در سورهٴ کهف (آیهٴ 7و8) این است فرمود ﴿إِنَّا جَعَلنَا مَا عَلَی الأرضِ زِینَةً لَّهَا لِنَبلُوَهُم أیُّهُم أحسَنُ عَمَلاً﴾( )، فرمود اگر چه شیطان از راه تزیین مردم را فریب می دهد ولی ما هم از راه هدایت حق را برای مردم تبیین می کنیم در این کریمه فرمود آنچه بیرون از جان شما است آن زینت شما نیست هر چه در جهان طبیعت است این زینت عالم طبیعت است نه زینت شما اگر زمین است اگر باغ است اگر ساختمان است و اگر فرش است اگر اتومبیل است و اگر چیزهای دیگر است اینها زینت زمین است نه زینت شما ﴿إِنَّا جَعَلنَا مَا عَلَی الأرضِ زِینَةً لَّهَا﴾( )، اگر کسی فرش خوبی در منزل پهن کرد آن اتاق را مزین کرد نه خود را و اگر باغی در جایی احداث کرد آن باغ زینت ارض است نه زینت او و همچنین سایر متاعهای دنیا فرمود ﴿إِنَّا جَعَلنَا مَا عَلَی الأرضِ﴾ هر چه بر روی زمین است ﴿زِینَةً لَّهَا﴾ نه زینة لکم و این برای آزمایش است ببینیم که چه کسی فریب می خورد و چه کسی فریب نمی خورد ﴿لِنَبلُوَهُم أیُّهُم أحسَنُ عَمَلاً﴾( )، و این زیورها هم ماندنی نیست ﴿وَإِنَّا لَجَاعِلُونَ مَا عَلَیْهَا صَعِیداً جُرُزاً﴾( )، در آیندهٴ نزدیک یا دور ما آنچه که در روی زمین به عنوان زینت ارض قرار داده شد این را صعید که همان وجه الارض است یک زمین پژمرده بی آب و علف قرار می دهیم صعید وجه الارض است ﴿فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً﴾( )، وجه الارض است این زمین مزین را در آینده نزدیک یا دور به صورت زمین جرز یعنی پژمرده و بی آب و علف قرار می دهیم پس آنچه بیرون از انسان است زینت زمین است یک و ناپایدار است دو اما آنچه زینت انسان است این را در سورهٴ حجرات بیان فرمود فرمود خدای سبحان ﴿حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ﴾( )، (آیه 7) سورهٴ حجرات فرمود ﴿وَاعلَمُوا أنَّ فِیکُم رَسُولَ اللهِ لَو یُطِیعُکُم فِی کَثِیرٍ مِنَ الأمْرِ لَعَنِتُّم وَلکِنَّ اللهَ حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُم﴾( )، ایمان را زینت دل شما قرار داد و طوری دل شما را آفرید که ایمان را دوست دارد اگر دلتان را تیره نکنید طوری ایمان را خدای سبحان زیور دل قرار داد که دل با ایمان مزین می شود اگر خودش را ارزان نفروشد ﴿حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُم﴾( )، پس آنچه جدای از حقیقت ایمان شد به بیرون از انسان شد زینت ارض است نه زینت انسان و آینده اش هم پایدار نیست و آنچه که زینت انسان است و پایدار است هر دو صفت را دارد ایمان خواهد بود این تبیین الهی آن .
سؤال ... جواب: او اگر کسی این را دوست دارد مثلاً خودش را معطّر می کند برای نماز و امثال ذلک این نه این اطاعت خدا است اما (أیما امرأة استعطرت وخرجت لیوجد ریحها فهی زانیة) ( )، این هم هست خصوص زن نیست مرد هم مبتلا به این وصف خواهد شد تا برای چه هدف باشد دیگر بنابراین شیطان جز از راه تزیین کسی را فریب نمی دهد خدای سبحان هم زینت انسان را مشخّص کرده است که از این به بعد اگر انسانی فریب خورد روی سوی اختیار خود او است چون همهٴ قسمتها را خدا بیان کرد.
سؤال ... جواب: بله اما ﴿زُیِّنَ لِلنَّاسِ﴾( )، این زینت نوع مردم است اما زینت مؤمنین چه چیزی است زینت مؤمن را در سوره حجرات بیان فرمود که ﴿حَبَّبَ إِلَیکُمُ الإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِى قُلُوبِکُم وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الکُفْرَ وَالفُسُوقَ وَالعِصیَانَ أولئِکَ هُمُ الرَّاشِدُونَ﴾( )، فرمود راشد کسی است اهل رشد کسی است که آن دو صفت ثبوتی و این سه صفت سلبی را داشته باشد اگر ایمان محبوب او باشد و پیش او مزیّن باشد و کفر و فسوق و عصیان پیش او بد باشد او راشد است اهل رشد در تحف العقول است که یک مرد مسیحی با یک لباس تمیزی وارد مدینه شد مسلمین صدر اسلام که با آن وضع زندگی می کردند این مرد مسیحی خوش لباس را دیدند گفتند (ما اعقل هذا الرجل) عجب آدم عاقل و متمدنی است حضرت فرمود «مه» نگویید «ما اعقل هذا النصرانی ... إن العاقل من وحّد الله»( )، سعاقل کسی است که موحّد باشد اینهایی که گرفتار تثلیث هستند چه عقلی دارند زینت را مشخص کردند چرا گفتند لباسی که از خیاطی گرفتید می خواهید بپوشید یک جمله أی است در دعا آن را بخوانید بعد بپوشید لباس نو را آدم خوب است بپوشد مخصوصاً در اعیاد در مساجد در نمازجمعه و جماعات گفتند لباس خوبتان را آنجا انتخاب کنید مرحوم ابن بابویه قمی (رضوان الله علیه) در کتاب شریف من لا یحضره الفقیه در لباس مصلّی این را نقل می کند از معصوم (علیه السلام) نقل می کند که اگر کسی دو تا لباس دارد یک لباس خوب و یک لباس مثلاً کهنه این لباس خوب را گذاشته برای رفت و آمدهای عادی اش آن لباس کهنه را برای و نماز و اینها خدای سبحان یا فرشتگان می گویند تو پس برای خدا پوشاکی نداری این شایسته نیست که انسان لباس خوبش را بگذارد برای کارهای عادی و لباس مندرسش را بگذارد برای مسجد و اینها نماز این هست که اگر کسی لباس نویش را موقع نماز استفاده نمی-کند به او می گویند تو پس برای خدا نمی پوشی این در من لا یحضره الفقیه مرحوم صدوق از معصوم (علیه السلام) است اما مستحب است انسانی که لباس نو را از خیاطی گرفته و آورده همینجور نپوشد یک چیزی بگوید بعد بپوشد بگوید «اللهم ألبسنى لباس العزّ والقنوع والکفاف» این چیزها را بگوید.
سؤال ... جواب: بله انسان اگر حقیقت او به روح او بسته است و آنچه که جدای از روح او است او را در خدمت روح گرفته است می شود زینت و اگر عطر است برای نماز باشد و اگر لباس خوب است برای مسجد و نماز
جمعه و جماعت باشد و امثال ذلک این می شود زینت ممدوح .
سوال ... جواب: بله نه این زینت کمال وجودی آن شىء است شىء اگر نفس باشد کمالش همان ایمان است اگر بدن باشد همین ﴿مَتَاعُ الحَیَاةِ الدُّنْیَا﴾( )، زینت او است در سورهٴ نحل یک مقدار از این مباحث را بیان فرمود آن سورهٴ نحل مربوط به مکر است که بعداً خواهد آمد دو قسمت در سورهٴ نحل هست یک قسمت مربوط به مکر است که بحث بعدی است یک قسمت هم مربوط به زینت است سورهٴ نحل (آیه 63) این زینتها را که بدی برای کفّار زینت داده شد کار چه کسی است در اینجا فرمود ﴿زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُم﴾ بعد از اینکه معلوم شد انسان از راه زینت فریب می خورد بعد از اینکه روشن شد خدای انسان زینت دنیا را بیان کرده و زینت انسان را هم بیان کرده و بعد از اینکه روشن شد شیطان انسان را از راه زینت فریب می دهد در این آیه محل بحث سورهٴ رعد فرمود ﴿زُیِّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکْرُهُم﴾ مکر اینها برای اینها زیبا نشان داده شد چه کسی این مکر را تزیین کرد فاعل ﴿زُیّنَ﴾ کیست که اینجا به صورت مبنی للفاعل خوانده می‌شود آن مزیّن کیست چه کسی برای انسان زینت می دهد مکر کفّار را چه کسی برای کفّار مزیّن می کند آن مزیّن چه کسی است در بعضی از آیات این تزیین را خدا به شیطان نسبت می دهد در بعضی از آیات به خودش نسبت می دهد در سورهٴ نحل (آیهٴ 63) این است ﴿تَاللَّهِ لَقَد أرسَلْنَا إِلَی أمَمٍ مِّن قَبلِکَ فَزَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطَانُ أعمَالَهُم فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الیَومَ وَلَهُم عَذَابٌ ألِیمٌ﴾( )، ما برای امّتها انبیا را فرستادیم اعزام کردیم اما این رفتار بد اینها را شیطان پیش اینها خوب جلوه داد اینها عمل بد را عمل خوب می پندارند پس مزیّن شیطان است در آیات دیگر هم تزیین را به شیطان نسبت می‌دهد می فرماید شیطان است که اعمال بد را برای کفار و تبهکاران زیبا جلوه می دهد ولی همین اصل را قرآن کریم به خدا نسبت می دهد خدا است که اعمال هر کسی را برای او زیبا نشان می دهد در سورهٴ نمل (آیهٴ 4) این است ﴿أنَّ الَّذِینَ لاَ یُؤمِنُونَ بِالآخِرَةِ زَیَّنَّا لَهُم أَعْمَالَهُم فَهُم یَعْمَهُونَ﴾( )، آنهایی که به آخرت ایمان ندارند وکافر هستند ما اعمال اینها را برای اینها مزیّن کردیم اینها اعمال خودشان را خوب می پندارند کارهای خودشان را آن کفر و نفاقشان را خوب می بینند می گویند عجب کاری کردیم عجب فکری داریم مایم که اعمال اینها را برای اینها زیباستان دادیم مزیّن کردیم پس اگر در یک جا می فرماید شیطان اعمال اینها را برای اینها زینت می دهد در جای دیگر می فرماید ما اعمال اینها را برای اینها زینت می دهیم این مؤید همان بحثهای گذشته است که شیطان به منزلهٴ کلب معلّم است مأمور الهی است اگر خدا خواست کسی را بگیرد به وسیله شیطان می گیرد شیطان مستقیماً در برابر خواست خدا نیست نظیر اهرمن در برابر یزدان نیست شیطان نسبت به اکثری مردم حقّ وسوسه دارد و وسوسهٴ بسیار چیز خوبی است برای اینکه با وسوسه او است که انسان مبارزه می کند در جهاد اکبر پیروز می شود تهذیب نفس نصیب او می شود اگر وسوسه شیطان نباشد که سخن از جهاد اکبر و تهذیب نفس نیست او وسوسه می کند وسوسه ضرر ندارد از این طرف عقل است از آن طرف وحی است و وسوسه باعث درگیری این عقل و هوس است تا انسان در جهاد اکبر پیروز بشود ولی همین شیطان نسبت به کسانی که عقل و وحی را پشت سر گذاشتند و کتاب آسمانی را ﴿فَنَبَذُوهُ وَرَاءَ ظُهُورِهِم﴾( )، مثل کلب معلّمی است که خدای سبحان همین شیطان را بر آن گروه مسلّط می کند لذا فرمود ﴿إِنَّا جَعَلنَا الشَّیَاطِینَ أولِیَاءَ لِلَّذِینَ لاَیُؤمِنُونَ﴾( )، و فرمود ﴿أنّا أرسَلْنَا الشَّیَاطِینَ عَلَی الکَافِرِینَ تَؤُزُّهُم أزّاً﴾( )، شیطان یک رسالتی دارد هر کسی را که گازنمی گیرد این سگ تربیت شده هر کسی را که نمی گزد که سارقین را می گزد نه واردین و مهمانها را شیطان نسبت به آن اولیای خاص اصلاً حقّ وسوسه هم ندارد نسبت به دیگران وسوه می کند یک پا جلو یک پا عقب تا آدم بگوید ﴿وَاستَغفِرِ اللهَ﴾( )، او فرار کند تا بگوید اعوذ بالله من الشیطان الرجیم که او فرار کند جریان شیطان را حضرت امیر (سلام الله علیه) در نهج البلاغة تمثیل و تبیین فرمود فرمود شیطان «یقدم رجلاً ویؤخر اُخری»( )، یک کسی که ناشناس است قادر نیست می خواهد یک چیزی را از جایی سرقت کند یک بچه ای که بخواهد یک چیزی را از جایی سرقت کند این طور نیست که مستقیماً بیاید از آن مرکز چیزی را ببرد یک پا جلو یک پا عقب که آماده است اگر یک وقتی این را دیدند فرار کند «یقدم رجلاً ویؤخر اُخری»( )، برای فرار در نهج البلاغة فرمود شیطان این چنین است که یک پا جلو یک پا عقب تا انسان متوجّه می شود که این وسوسه است می خواهی استغفار کند او فرار می کند این می شود خنّاس که خودش را یک جا را پنهان می کند درهمین حدّ شیطان اثر دارد این قدرها قوی نیست و انسان اگر با داشتن همهٴ این وسائل رحمت گرفتار این فریب بشود بدا به حال او بنابراین شیطان برای اکثری در حدّ وسوسه است برا اولیای خدا که دسترسی ندارد امّا نسبت به کفّار و منافقین ولیّ آنها است آنها در تحت ولایت شیطان هستند این ولایت هم آنها آمدند زیر چتر شیطان او را ولیّ انتخاب کردند نه خدای سبحان او را ولیّ منافقین قرار داده باشد ﴿إِنَّهُمُ اتَّخَذُوا الشَّیَاطِینَ أولِیَاءَ مِن دُونِ اللهِ﴾( )، اینها اتّخاذ کردند اوّل اینها سر سپردند خدا مهلت داد که برگردند برنگشتند آنگاه خدای سبحان لطفش را گرفت وقتی لطف را خدای سبحان از یک انسانی بگیرد او در تحت ولایت شیطان قرار می-گیرد لذا در این کریمه فرمود آن آیه ای که قبلاً خوانده شد ﴿فَهُوَ وَلِیُّهُمُ الیَومَ﴾( )، شیطان ولی آنها است آنها عمری در تحت ولایت شیطان هستند و نمی دانند چه می‌کنند در این آیه سوره نمل هم فرمود ﴿أنَّ الَّذِینَ لاَ یُؤمِنُونَ بِالآخِرَةِ زَیَّنَّا لَهُم أعمَالَهُم فَهُم یَعمَهُونَ﴾( )، اینها در تاریکی با چشم کم نور دارند راه می روند خوب می افتند دیگر پس اگر شیطان تزیین می کند بالاصاله و بالاستقلال نیست چون چیزی در جهان امکان نیست که مستقلاً کار بکند همه مأموران الهی هستند تزیین که ﴿زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا﴾ تزیین به چه معنا است و چند قسم زینت است و زینه الارض چیست زینت الانسان چیست و زینت دهنده کیست این مربوط به جمله اول اما فرمود ﴿زُیّنَ لِلَّذِینَ کَفَرُوا مَکرُهُم﴾ مکر عبارت از آن نقشه کشیدنی است که از یک راه خاصی انسان به مقصد برسد کفّار همواره در برابر انبیای عظام مکر داشتند یا بتوانند مکتب او را بپوشانند یا بتوانند خود او را از پا در بیاورند این مکرها را داشتند و این مکر و دسیسه هم برای اینها زیبا جلوه کرده بود خدای سبحان می فرماید این مکرها کاری از پیش نمی برد چرا برای اینکه مکر یک وقتی اثر می کند که طرف مکر از مکر مکار بی خبر باشد اینها که در برابر مکتب الهی به مکر و دسیسه پرداختند اینها ممکن است افراد عادی را فریب بدهند اما ممکن است در براب دین خدا مکر بکنند و خدا نداند خدای سبحان برهان اقامه می کند می فرماید مکر اینها به جایی نمی رسد چرا برای اینکه من می دانم دارند چه می کنند من می دانم دارند چه می کنند اگر آن ممکور آن طرف مکر بداند که این شخص چه نقشه ای دارد خوب آن نقشه اثر ندارد دیگر این یک برهان دیگر اینکه فرمود من هستم که باید کارهای اینها را سامان بدهم ﴿أفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ خدا مسلط بر تمام نفوس است و تمام کارها زیر پوشش وتدبیر او باید اداره بشود هرگز اجازه نمی دهد که یک عدّه‌ای در برابر دین او مکر کنند و دین او را آسیب برسانند فرمود ممکن نیست کسی بخواهد در برابر دین دسیسه کند و ما به او مهلت بدهیم اولاً می‌دانیم او چطور دسیسه می کند برای اینکه ﴿یَعلَمُ مَا تَکسِبُ کُلُّ نَفسٍ﴾( )، این را در ضمن آیهٴ مکر فرمود در همین سورهٴ رعد ثانیاً فرمود مگر متولّی امور مردم ما نیستیم ﴿أفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ که دو جور خدا قیام دارد قیام دارد بر کل ذاتها یعنی قیام سلطه ای و سیطره دارد ﴿بِمَا کَسَبَت﴾ یعنی قیّم کارها است وقتی ما می گوییم جد قائم به امور صبی است یعنی چی یعنی کارهای او را او سامان می دهد قام بالامر یعنی قیم این امر است اگر خدای سبحان قائم به کل امر است پس او باید سامان بدهد و او سامان نمی دهد دیگر لذا برهان را در همین سورهٴ رعد فرمود موارد را در آیات دیگر در همین سورهٴ رعد که محل بحث است این چنین بود فرمود ﴿أفَمَن هُوَ قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ اگر خدای سبحان بر کل نفس سلطه دارد یک که قائم است ﴿ عَلَی کُلِّ نَفسٍ ﴾ و ﴿قَائِمٌ﴾ است ﴿بِمَا کَسَبَت﴾ یعنی همهٴ کارها را او باید سامان بدهد چگونه ممکن است کسی در برابر دین او مکر کند و خدا سامان ببخشد این شدنی نیست در همین سورهٴ رعد در اواخر سوره فرمود ﴿وَقَد مَکَرَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم﴾( )، اینها اوّلین گروهی نیستند که به دسیسه و مکر پرداختند پیش از اینها اقوامی هم بودند که به مکر ودسیسه عمر گذراندند اما ﴿فَلِلَّهِ الْمَکْرُ جَمِیعاً﴾( )، تمام این نقشه ها مال خدا است ملک او است دیگر و ﴿یَعلَمُ مَا تَکسِبُ کُلُّ نَفسٍ﴾( )، هر کسی هر کاری می کند او می داند دیگر خب حال اگر کسی زیدی در برابر عمر مکر کرد ممکن است که عمر که ممکور است آسیب ببیند چون آگاه نیست ولی اگر کسی در برابر دین خدا خواست مکر بکند خدا می داند که آن ماکر چه می کند اگر می‌داند او چه می‌کند چون ﴿یَعلَمُ مَا تَکسِبُ کُلُّ نَفسٍ﴾( )، و اگر او قیّم کارها است باید سامان ببخشد فرمود من مکر و دسیسه را سامان نمی بخشم گرچه مکری باشد که کوه کن ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اما ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، مکرشان بایر است هرگز زائل نخواهد شد این قسمتها را در سورهٴ نحل و سورهٴ فاطر بیان فرمود در سورهٴ نحل (آیهٴ 26) این است ﴿قَد مَکَرَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم﴾( )، خدای سبحان مکر افرادی که قبل از اینها بودند آگاه بود ﴿فَأتَی اللهُ بُنْیَانَهُم مِنَ الْقَوَاعِدِ﴾( )، اینها مکر کردند یک خانهٴ امنی ساختند که از این خانهٴ امن علی الاسلام و المسلمین بتازند فرمود خدا همین خانه را به سر اینها خراب کرد ﴿فَأتَی اللهُ بُنیَانَهُم مِنَ القَوَاعِدِ﴾( )، اینها می‌خواهند مکر کنند خدا نسبت به اینها مکر می کند مکر اینها بی اثر است برای اینکه آن ممکور که خدا است می داند و اجازه نمی دهد که این مکرها به سامان برسد خدا که نسبت به اینها مکر می کند اینها نمی دانند لذا در یک خانه امن نشستند خدا آن پایه را می زند نه از دیوار بیاید یا از در بیاید یک گروهی را که خدای سبحان بخواهد بگیرد این طور نیست که از در بیاید تا اینها از پنجره فرار کنند یا از دیوار نمی آیند که تا از یک دیوار دیگری اینها فرار کنند فرمود خدا اگر بخواهد کسی را بگیرد از همان پایه ویران می کند اینها در خانهٴ امن نشستند سقف فرود می آید مکر خدا را اینها نمی دانند ولی مکر اینها را خدا می داند ﴿قَد مَکَرَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِم فَأتَی اللهُ بُنْیَانَهُم﴾( )، اما نه از در نه از دیوار ﴿ مِنَ الْقَوَاعِدِ﴾( )، از قاعده ها از پایه هایش می آید این طور نیست که خدای سبحان بخواهد خانهٴ مکارها را خراب بکند با کلنگ از در و دیوار بیاید اینها که در خانهٴ امن نشستند از قواعد از پایه ها شروع می کنند اینها در همانجا دفن می شوند خصوصیت مکر الهی این است که انسان نمی داند خدای سبحان با او چگونه مکر می کند و می گیرد ﴿فَأتَی الهُص بُنیَانَهُم مِنَ القَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَیهِمُ السَّقفُ مِن فَوقِهِمْ وَأتَاهُمُ العَذَابُ مِن حَیثُ لاَ یَشْعُرُونَ﴾( )، این خاصیّت مکر است پس اینها نسبت به خدا نمی توانند مکر بکنند و امّا مکرهای اینها بی اثر است برای اینکه در سورهٴ فاطر این چنین فرمود (آیه 10) سورهٴ فاطر این چنین است فرمود ﴿وَالَّذِینَ یَمکُرُونَ السَّیِّئَاتِ لَهُم عَذَابٌ شَدِیدٌ﴾( )، آنهایی که دسیسه های بد بازی می کنند گرفتار عذاب دردناک خواهند شد این کیفر اُخروی اینها ولی ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، نفشه شان بایر می شود بایر آن زمینی که چون آب ندارد محصول هم ندارد خدا نمی گذارد دسیسهٴ کفار دایر بشود بایر نگه می دارد چرا چون می داند اینها چه می-کنند خدا است که ﴿قَائِمٌ عَلَی کُلِّ نَفسٍ بِمَا کَسَبَت﴾ است باید سامان ببخشد سامان نمی بخشد و این در آیهٴ دیگر است که ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اگر هم مکرهای کوه کن داشته باشند دسیسه‌هایی داشته باشند که کوهها به وسیلهٴ آن دسیسه زایل می شود ما که نخواهیم این بایر می ماند و فرمود اگر سخن از دین باشد ما هرگز نمی گذاریم مکر کفار نسبت به دین دایر بشود همواره بایر است .
سؤال ... جواب: البته چون همهٴ انسانها مأموران الهی هستند در همان آیه ای که قبلاً تلاوت شد فرمود ما انبیایمان را فرستادیم اینها در برابر انبیا مکر کردند این است که خدای سبحان انبیایش را و پیروان انبیایش را پیروز می کند و دسیسه دسیسه بازان را محو می کند .
سؤال ... جواب: اینها تمام دسیسه ها را کردند که نور الهی را خاموش بکنند و الان هم با همهٴ دسایسی که دارند این 4میلیارد بشری که روی زمین است 3میلیارد طرفدار این نور است یک میلیارد هم اگر آن زور و اسلحه را از سرشان برداردند به این نور علاقه مند هستند چه مسلمین عالم چه مسیحی ها چه یهودیها چه زرتشتی ها می-گویند خدا قیامت وحی این سه میلیارد روی زمین با همهٴ فشارهایی که بودند الآن هم دنیا را این دو سه نفر دارند اداره می کنند یعنی همین انبیای بزرگوار اولوالعزم دیگر ابراهیم خلیل موسای کلیم عیسای مسیح و خاتم الانبیاء (علیهم السلام) آنها با داشتن همهٴ وسایل که مکرشان ﴿ لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، سخن از این نیست که یک کسی بماند اولاً حیف آدم خوبی است که در دنیا بماند آدم خوب علاقمند است برود در همان خطبهٴ همّام حضرت فرمود «ولولا الآجال التی کتب الله علیهم لم تستقر أرواحهم فی أجسادهم طرفه عینٍ»( )، آدمهای خوب اصلاً دلشان پر می کشد که زودتر بروند و حیف آنها است که در دنیا بمانند عمده دین خدا است که مانده است و هیچ پیامبری را خدای متعالی تضمین نکرد که او بماند فرمود ﴿إِنَّکَ مَیِّتٌ وَإِنّهُم مَیّتُونَ﴾( )، علی أی حال اینها که می میرند احدی الحسنیین هستند آنها که می‌میرند احدی السیّئتین هستند این نور مانده است و اگر یک وقتی در یک امتی خدای ناکرده مردم آن شایستگی را نداشته باشند که دین را حفظ بکنند خدا دینش را حفظ می کند نظیر جریان ابرهه از راه غیب اگر چنانچه آن لیاقت را داشتند مثل این جوانهای خالص که همینجور صاف زیر آسمان اجسادشان گرفته این نعمت را خدا به اینها می دهد هر کسی به طرف دین برود خدا یاری می کند اگر خدای ناکرده یک ملتی لایق نبود باز سنّت الهی این است که از راه غیبی دینش را حفظ بکند نظیر جریان ﴿ألَمْ تَرَ کَیْفَ فَعَلَ رَبُّکَ بِأصْحَابِ الفِیلِ﴾( )، این دین از بین رفتنی نیست به ماهم فرمود فرمود این چنین نیست که حالا اگر شما کوتاه آمدید ما بگوییم خیلی خوب حالا ما دست از دینمان یک چند صباح برمی داریم نه همهٴ شما را می بریم یک عده آدم خوب را می آوریم ﴿وَإِن تَتَوَلَّوْا یَستَبدِل قَوماً غَیْرَکُم ثُمَّ لاَ یَکُونُوا أمْثَالَکُم﴾( )، این چنین نیست که خدای سبحان دست از دینش بردارد این سنّت اله است منتها ما باید تلاشمان این باشد که آن دین به دست ما یاری بشود به ما هم گفتند در بهترین فرصتها که ماه مبارک رمضان است از خدا این دعاها را با این دعا از خدا چیز بخواهید بگویید خدایا تو که دینت را حفظ می کنی امّا آن توفیق را بده که دینت به دست من حفظ بشود نه بدست دیگران حفظ بشود من تماشاچی باشم «واجعلنى ممن تنتصر به لدینک ولا تستبدل بى غیرى»( )، اینجا از جاهایی است که رقابت خوب است غبطه خوب است خدایا طوری نباشد که من بروم کنار دیگری دینت را حفظ کند تو که دینت را حفظ می کنی من نشد دیگری ما نشد دیگری ولی آن توفیق را بده که دینت به دست ما حفظ بشود بنابراین در یک کریمه فرمود ﴿وَإِن کَانَ مَکرُهُم لِتَزُولَ مِنهُ الجِبَالُ﴾( )، اگر مکر اینها طوری هم باشد که کوهها به وسیله این مکر ریشه کن می شود زایل می-شود در برابر دین اگر کسی خواست مکر کند ﴿وَمَکرُ أولئِکَ هُوَ یَبُورُ﴾( )، بایر می شود.
«والحمد لله رب العالمین»
تاکنون نظری ثبت نشده است