display result search
- 6654
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 15 - 19 سوره ذاریات
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره ذاریات- آیه 15 -19
إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِى جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
آخِذِینَ مَآ آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ کَانُواْ قَبْلَ ذَلِکَ مُحْسِنِینَ
کَانُواْ قَلِیلاً مِّنَ الَّیْلِ مَا یَهْجَعُونَ
وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ
وَفِى أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّآئِلِ وَ الْمَحْرُومِ
ترجمه
همانا اهل تقوا در باغها و (کنار) چشمه ها (جاى دارند).
و آنچه را پروردگارشان به آنان عطا کند، دریافت مى دارند، آنان قبل از آن (در دنیا) نیکوکار بودند.
(برنامه شان این بود که) اندکى از شب را مىخوابیدند.
و در سحرگاهان، استغفار مىکردند.
و در اموالشان، براى سائل و محروم حقى بود.
«یهجعون» از «هجوع» به معناى خواب شبانه است.
آیه 17 دو گونه معنا مى شود: یکى آنکه متّقین، بیشتر شب را بیدارند و اندکى از آن را مى خوابند، دیگر آنکه متّقین، بیشتر شبها به عبادت برمىخیزند و کم است شبهایى که آنها تماماً در خواب باشند و براى عبادت برنخیزند. چنانکه در روایتى از امام صادق (ع) درباره «کانوا قلیلاً من الّیل ما یهجعون» پرسیدند، فرمود: شبهاى کمى اتّفاق مى افتد که آنان بخوابند و در آن قیامى (براى عبادت) نداشته باشند.
امام صادق (ع) فرمود: برترین زمان براى دعا، وقت سحر است. چون خداوند فرموده است: «و بالاسحار هم یستغفرون»
امام صادق (ع) درباره «و بالاسحار هم یستغفرون» فرمود: مراد، هفتاد مرتبه استغفار کردن در نماز وِتر نماز شب است.
امام باقر و امام صادق فرمودند: مراد از محروم در آیه، کسى است که مشکل عقلى ندارد ولى رزق او توسعه نیافته است. «لیس بعقله بأس و لم یبسط له فى الرزق»
گویا این حدیث، پاسخ کسانى است که گمان مى کنند رزق وسیع آنان به خاطر علم و تدبیر و زرنگى و تخصص و عقلشان است، لذا امام فرمود: افراد عاقلى هستند که على رغم تلاش و کوشش، باز هم چرخ زندگى آنان نمى چرخد.
پیام ها
1- براى هدایت و ارشاد مردم، باید عنصر تشویق و تهدید بهم پیوسته باشد. «ذوقوا فتنتکم... انّ المتقین فى جنّات...»
2- براى تقوا پیشگان، نه یک باغ و چشمه، که باغها و چشمه هاى با عظمتى است. «جناتٍ و عیونٍ» (تنوین نشانه عظمت است)
3- چشم پوشى از لذّت هاى فانى و زودگذر، کامیابى دائمى را به همراه دارد. «انّ المتقین فى جنّات... آخذین...»
4- علاوه بر چشمه ها و باغها، بهشتیان هر لحظه از طرف پروردگار، نعمت تازهاى دریافت مى کنند. «آخذین ما آتاهم ربّهم»
5 - آنچه به بهشتیان عطا مىشود، در شأن ربوبیّتِ خداوند است. «آتاهم ربّهم»
6- عطاهاى بهشتى را، ذات مقدّس خداوند به متّقین مى دهد. «آتاهم ربّهم» (نظیر آیه 21 سوره انسان که مىفرماید: «سقاهم ربّهم» خدا آنان را سیراب مى کند.)
7- آن کس که در این دنیا رنج نبرد، به گنج جاودان آخرت نخواهد رسید. «انهم کانوا قبل ذلک محسنین» آرى برداشت آخرت نتیجه کشت دنیوى است.
8 - لازمه تقوا، احسان و نیکوکارى است. «المتّقین... محسنین»
9- پاداش الهى، با عملکرد انسان همگون است. پاداش نیکى به دیگران در امروز سبب دریافت نیکى در فرداست. «آخذین... محسنین»
10- نیکوکارى باید سیره دائمى انسان باشد. «کانوا... محسنین»
11- شب زنده دارى، از نشانه هاى متقین است. «قلیلاً من الّیل ما یهجعون»
12- نماز و نیایش در شب و استغفار در سحر، کار دائمى متقین است. «یهجعون، یستغفرون» (فعل مضارع نشانه تداوم و استمرار است)
13- همه انسانها حتّى متقین در معرض لغزش هستند و به استغفار نیاز دارند. «المتقین... هم یستغفرون» (آمدن کلمه «هُم» یعنى اهل تقوا با داشتن تقوا باز هم دائماً استغفار مى کنند.)
14- در تهجّد و سحرخیزى، از میان تمام اذکار و دعاها، استغفار جایگاه ویژهاى دارد. «و بالاسحار هم یستغفرون»
15- استغفار در سحر، اوج عبادت است. «و بالاسحار هم یستغفرون»
16- اسلام مکتب جامعى است و عبادت در شب را با خدمت به محرومان در کنار هم قرار داده است. «و بالاسحار هم یستغفرون و فى اموالهم...»
17- گروهى از مردم، محروماند امّا سؤال نمىکنند، باید به آنان نیز توجّه شود. «للسائل والمحروم»
18- کمکى که به سائل و محروم مى کنید، حق خودشان را مى دهید، زیرا خداوند در اموال مردم حقى براى آنان قرار داده است، پس بر آنان منّت نگذارید. «حق للسائل و المحروم»
19 نباید منتظر ماند تا محرومان سؤال خود را مطرح کنند و بعد ما اقدام کنیم، باید آبرو و حرمت افراد حفظ شود. «و فى اموالهم حق... المحروم»
20- لازمهى تقوا، فقر و نادارى نیست و مى توان متّقى ثروتمند بود. زیرا قرآن مى فرماید: در اموال آنان، حقّى براى محرومان است. پس آنان باید به قدرى درآمد و ثروت داشته باشند که علاوه بر تأمین نیازهاى زندگى خود، به دیگران نیز کمک کنند. «المتقین... فى اموالهم حق للسّائل و المحروم»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِى جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ
آخِذِینَ مَآ آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ کَانُواْ قَبْلَ ذَلِکَ مُحْسِنِینَ
کَانُواْ قَلِیلاً مِّنَ الَّیْلِ مَا یَهْجَعُونَ
وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ یَسْتَغْفِرُونَ
وَفِى أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّآئِلِ وَ الْمَحْرُومِ
ترجمه
همانا اهل تقوا در باغها و (کنار) چشمه ها (جاى دارند).
و آنچه را پروردگارشان به آنان عطا کند، دریافت مى دارند، آنان قبل از آن (در دنیا) نیکوکار بودند.
(برنامه شان این بود که) اندکى از شب را مىخوابیدند.
و در سحرگاهان، استغفار مىکردند.
و در اموالشان، براى سائل و محروم حقى بود.
«یهجعون» از «هجوع» به معناى خواب شبانه است.
آیه 17 دو گونه معنا مى شود: یکى آنکه متّقین، بیشتر شب را بیدارند و اندکى از آن را مى خوابند، دیگر آنکه متّقین، بیشتر شبها به عبادت برمىخیزند و کم است شبهایى که آنها تماماً در خواب باشند و براى عبادت برنخیزند. چنانکه در روایتى از امام صادق (ع) درباره «کانوا قلیلاً من الّیل ما یهجعون» پرسیدند، فرمود: شبهاى کمى اتّفاق مى افتد که آنان بخوابند و در آن قیامى (براى عبادت) نداشته باشند.
امام صادق (ع) فرمود: برترین زمان براى دعا، وقت سحر است. چون خداوند فرموده است: «و بالاسحار هم یستغفرون»
امام صادق (ع) درباره «و بالاسحار هم یستغفرون» فرمود: مراد، هفتاد مرتبه استغفار کردن در نماز وِتر نماز شب است.
امام باقر و امام صادق فرمودند: مراد از محروم در آیه، کسى است که مشکل عقلى ندارد ولى رزق او توسعه نیافته است. «لیس بعقله بأس و لم یبسط له فى الرزق»
گویا این حدیث، پاسخ کسانى است که گمان مى کنند رزق وسیع آنان به خاطر علم و تدبیر و زرنگى و تخصص و عقلشان است، لذا امام فرمود: افراد عاقلى هستند که على رغم تلاش و کوشش، باز هم چرخ زندگى آنان نمى چرخد.
پیام ها
1- براى هدایت و ارشاد مردم، باید عنصر تشویق و تهدید بهم پیوسته باشد. «ذوقوا فتنتکم... انّ المتقین فى جنّات...»
2- براى تقوا پیشگان، نه یک باغ و چشمه، که باغها و چشمه هاى با عظمتى است. «جناتٍ و عیونٍ» (تنوین نشانه عظمت است)
3- چشم پوشى از لذّت هاى فانى و زودگذر، کامیابى دائمى را به همراه دارد. «انّ المتقین فى جنّات... آخذین...»
4- علاوه بر چشمه ها و باغها، بهشتیان هر لحظه از طرف پروردگار، نعمت تازهاى دریافت مى کنند. «آخذین ما آتاهم ربّهم»
5 - آنچه به بهشتیان عطا مىشود، در شأن ربوبیّتِ خداوند است. «آتاهم ربّهم»
6- عطاهاى بهشتى را، ذات مقدّس خداوند به متّقین مى دهد. «آتاهم ربّهم» (نظیر آیه 21 سوره انسان که مىفرماید: «سقاهم ربّهم» خدا آنان را سیراب مى کند.)
7- آن کس که در این دنیا رنج نبرد، به گنج جاودان آخرت نخواهد رسید. «انهم کانوا قبل ذلک محسنین» آرى برداشت آخرت نتیجه کشت دنیوى است.
8 - لازمه تقوا، احسان و نیکوکارى است. «المتّقین... محسنین»
9- پاداش الهى، با عملکرد انسان همگون است. پاداش نیکى به دیگران در امروز سبب دریافت نیکى در فرداست. «آخذین... محسنین»
10- نیکوکارى باید سیره دائمى انسان باشد. «کانوا... محسنین»
11- شب زنده دارى، از نشانه هاى متقین است. «قلیلاً من الّیل ما یهجعون»
12- نماز و نیایش در شب و استغفار در سحر، کار دائمى متقین است. «یهجعون، یستغفرون» (فعل مضارع نشانه تداوم و استمرار است)
13- همه انسانها حتّى متقین در معرض لغزش هستند و به استغفار نیاز دارند. «المتقین... هم یستغفرون» (آمدن کلمه «هُم» یعنى اهل تقوا با داشتن تقوا باز هم دائماً استغفار مى کنند.)
14- در تهجّد و سحرخیزى، از میان تمام اذکار و دعاها، استغفار جایگاه ویژهاى دارد. «و بالاسحار هم یستغفرون»
15- استغفار در سحر، اوج عبادت است. «و بالاسحار هم یستغفرون»
16- اسلام مکتب جامعى است و عبادت در شب را با خدمت به محرومان در کنار هم قرار داده است. «و بالاسحار هم یستغفرون و فى اموالهم...»
17- گروهى از مردم، محروماند امّا سؤال نمىکنند، باید به آنان نیز توجّه شود. «للسائل والمحروم»
18- کمکى که به سائل و محروم مى کنید، حق خودشان را مى دهید، زیرا خداوند در اموال مردم حقى براى آنان قرار داده است، پس بر آنان منّت نگذارید. «حق للسائل و المحروم»
19 نباید منتظر ماند تا محرومان سؤال خود را مطرح کنند و بعد ما اقدام کنیم، باید آبرو و حرمت افراد حفظ شود. «و فى اموالهم حق... المحروم»
20- لازمهى تقوا، فقر و نادارى نیست و مى توان متّقى ثروتمند بود. زیرا قرآن مى فرماید: در اموال آنان، حقّى براى محرومان است. پس آنان باید به قدرى درآمد و ثروت داشته باشند که علاوه بر تأمین نیازهاى زندگى خود، به دیگران نیز کمک کنند. «المتقین... فى اموالهم حق للسّائل و المحروم»
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
تاکنون نظری ثبت نشده است