display result search
- 23421
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 29 سوره فتح
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره فتح - آیه 29
مُحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّآءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَآءُ بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً سِیمَاهُمْ فِى وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَ لِکَ مَثَلُهُمْ فِى التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِى الْإِنجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْئَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ یُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُؤاْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِیماً
ترجمه
محمّد، رسول خداست و کسانى که با او هستند، بر کفّار، سخت و در میان خودشان مهربانند. آنان را پیوسته در رکوع و سجود مى بینى، که فضل و رضوان را از خدا مى جویند، نشانه آنان در رخسارشان از اثر سجود نمایان است. این است وصف ایشان در تورات و وصف آنان در انجیل، مانند زراعتى است که جوانه را از زمین خارج کرده، پس آن را نیرو داده تا سخت شود و بر ساقه خود بایستد، آن گونه که کشاورزان را به شگفتى و شادى وامى دارد. تا خداوند به واسطه مؤمنان کفّار را به خشم آورد، ولى خداوند به کسانى از کفّار که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دهند، وعده آمرزش و پاداشى بزرگ داده است.
«رُکّع» جمع «راکع» به معناى رکوع کننده و «سُجّد» جمع «ساجد» به معناى سجده کننده است. این دو کلمه براى کسانى به کار مى رود که بسیار اهل سجده و رکوع و نماز باشند و بر آن مداومت کنند.
«سوق» به معناى ساق پا و ساقه گیاه، «شطأ» به معناى جوانه گیاه، «آزر» به معناى تقویت و کمک و «استغلظ» از غلظت به معناى سفت و محکم شدن مى باشد.
در آغاز سوره، پیامبر مورد خطاب بود، «انّا فتحنا لک» در پایان سوره نیز محور آن، رسول خدا است. «محمّد رسول اللّه»
در این آیه، شیوهى ارتباطات یک مؤمن ترسیم شده است:
رابطه با بیگانگان. «اشداء» شدت و سختى.
با خودى ها. «رحماء» محبت و مهربانى.
با خداوند. «رکعا سجداً» عبودیت و بندگى.
با خود. «یبتغون» تلاش و کوشش و امید به فضل خدا.
تشبیه جامعه اسلامى به مزرعه کشاورزى، قابل دقت است زیرا:
الف. کشت، از درون زمین است، عقیده نیز از درون انسان است.
ب. کشت، در محیط مناسب رشد مى کند، جامعه اسلامى هم نیاز به زمینههاى مناسب دارد.
ج. کشت، داراى رشد طبیعى و تدریجى و اصیل و ثابت است، رشد امت اسلامى نیز مراحل و ثبوت و اصالت دارد.
در نوشتن صلح نامه حدیبیّه، همین که حضرت علىعلیه السلام نوشتند: محمّد رسول اللّه، نماینده کفّار اصرار کرد که این کلمه باید حذف شود، امام على (ع) از حذف لقبِ «رسول اللّه» ناراحت بود ولى خداوند به جاى آن در متن قرآن فرمود: «محمّد رسول اللّه»
یاران پیامبر، در جستجوى دنیا و آخرتند، «فضل» به نعمتها و امکانات مادى، و «رضوان» به نعمتها و امور معنوى گفته مىشود. شاید هم مقصود این باشد که یاران پیامبر براى کار خود ارزشى قائل نیستند، بلکه به فضل او دلبستهاند نه به اعمال خود.
این آیه، هم به نشانه هاى ظاهرى مؤمن اشاره کرده که خضوع و خشوع در گفتار و رفتار است، «سیماهم فى وجوههم من اثر السجود» و هم به استوارى و ریشهدار بودن عقیده در دل و جان مؤمن که همواره در حال رشد و گسترش است. «کزرع اخرج شطأه...»
در انجیل متى مىخوانیم: بار دیگر مثلى براى ایشان زد و گفت: ملکوت آسمان مثل دانه خردلى است که شخصى گرفته در مزرعه خویش بکارد. هر چند دانه خردل از سایر دانهها کوچکتر است، ولى چون نمو کند، بزرگترین بقول (سبزیجات) و درختى مى شود چنان که مرغان هوا در شاخه هایش آشیانه مى گیرند.
امام صادق (ع) در بیان آیه «سیماهم فى وجوههم من اثر السجود»، فرمودند: مراد آثار شب زنده دارى است. «هو السّهر فى الصلاة»
اسلام دین جامع است؛ در خط سیاسى «اشداء على الکفّار» و در اخلاق اجتماعى، «رحماء بینهم» و در بعد معنوى «تراهم رکعاً سجداً» است.
پیام ها
1- وعده هاى الهى شفاف است. (آن پیامبرى که مکتبش بر تمام ادیان غالب مى شود، محمّد رسول اللّه است.) «ارسل رسوله بالهدى... محمد رسول اللّه...»
2- جهانى شدن مکتب اسلام، به رهبرى الهى و یارانى صادق نیازمند است. «لیظهره على الدین کله... محمد رسول اللّه و الّذین معه»
3- یکى از ابزار و شیوه هاى تربیت، معرّفى الگوهاست. «محمّد رسول اللّه»
4- ایمان به رسول خدا، «آمنوا به» گام اول است، مهمترین گام، همراهى با رسول است. «والّذین معه»
5 - مسلمانان باید در برابر دشمن؛ خشونت، قاطعیّت، صلابت و شدّت داشته و در برابر دیگر مؤمنان؛ رأفت، مودّت، رحمت و عطوفت، مهر و احساسات داشته باشند. «اشداء على الکفّار رحماء بینهم»
6- بى تفاوتى ممنوع، مسلمان باید مظهر حبّ و بغض باشد. «اشداء على الکفّار رحماء بینهم»
7- ملاک مهر و قهر، ایمان و کفر است، نه قوم و قبیله و مال و ثروت. «اشداء على الکفّار رحماء بینهم»
8 - عبادت، براى یاران پیامبر یک سیره دائمى است، نه یک عمل موسمى. «تراهم رکعا سجدا»
9- در جامعه اسلامى، باید نماز ظهور و بروز داشته باشد، نه مخفى و پنهان. «تراهم»
10- رکوع و سجود در نماز، داراى محوریّت است. «رکّعا سجّدا»
11- عبادتى مورد ستایش است که همراه با کثرت و مداومت باشد. «رکّعا سجّدا»
12- بخشهایى از تورات و انجیل فعلى، دست نخورده و تحریف نشده است، لذا قرآن در مواردى به آنها استناد مى کند. «ذلک مثلهم فى التّوراة و... الانجیل»
13- در کتب آسمانى قبل نیز پیشگویى هایى بوده است. در تورات و انجیل، سیماى یاران پیامبر اسلام مطرح شده است. «ذلک مثلهم فى التّوراة و... الانجیل»
14- مثالهاى کتب آسمانى، طبیعى، همه جایى، همه فهم، در دسترس و قابل تجربه است. «کزرع اخرج...»
15- رشدى پایدار است که طبیعى، مستقل و تدریجى باشد. «کزرع اخرج...»
16- جامعه اسلامى باید خودکفا، مستحکم و مستقل باشد تا روى پاى خود بایستد. «استوى على سوقه»
17- دین از سیاست جدا نیست. در کنار رکوع و سجود، موضع گیرىهاى قاطع و دشمن شکن لازم است. «رکّعا سجّدا... لیغیظ بهم الکفّار»
18- رشد کمى و کیفى مسلمانان، کفّار را عصبانى مى کند. «اخرج شطئه فازره... لیغیظ بهم الکفّار»
19- رکوع و سجود و همگامى با رسول خدا کافى نیست، باید تمام آن امور برخاسته از ایمان و عمل صالح باشد تا اجر عظیم دریافت شود. «الّذین آمنوا و عملوا الصالحات منهم مغفرة و اجراً عظیما»
20- پاداش مؤمنان راستین در وهم نگنجد. «اجراً عظیما»
21- دفع ضرر، مقدّم بر کسب منفعت است. (اول «مغفرة» بعد «اجر عظیم»)
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
مُحَمَّدٌ رَّسُولُ اللَّهِ وَالَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّآءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَمَآءُ بَیْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَاناً سِیمَاهُمْ فِى وُجُوهِهِم مِّنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَ لِکَ مَثَلُهُمْ فِى التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِى الْإِنجِیلِ کَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْئَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ یُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُؤاْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ مِنْهُم مَّغْفِرَةً وَأَجْراً عَظِیماً
ترجمه
محمّد، رسول خداست و کسانى که با او هستند، بر کفّار، سخت و در میان خودشان مهربانند. آنان را پیوسته در رکوع و سجود مى بینى، که فضل و رضوان را از خدا مى جویند، نشانه آنان در رخسارشان از اثر سجود نمایان است. این است وصف ایشان در تورات و وصف آنان در انجیل، مانند زراعتى است که جوانه را از زمین خارج کرده، پس آن را نیرو داده تا سخت شود و بر ساقه خود بایستد، آن گونه که کشاورزان را به شگفتى و شادى وامى دارد. تا خداوند به واسطه مؤمنان کفّار را به خشم آورد، ولى خداوند به کسانى از کفّار که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام دهند، وعده آمرزش و پاداشى بزرگ داده است.
«رُکّع» جمع «راکع» به معناى رکوع کننده و «سُجّد» جمع «ساجد» به معناى سجده کننده است. این دو کلمه براى کسانى به کار مى رود که بسیار اهل سجده و رکوع و نماز باشند و بر آن مداومت کنند.
«سوق» به معناى ساق پا و ساقه گیاه، «شطأ» به معناى جوانه گیاه، «آزر» به معناى تقویت و کمک و «استغلظ» از غلظت به معناى سفت و محکم شدن مى باشد.
در آغاز سوره، پیامبر مورد خطاب بود، «انّا فتحنا لک» در پایان سوره نیز محور آن، رسول خدا است. «محمّد رسول اللّه»
در این آیه، شیوهى ارتباطات یک مؤمن ترسیم شده است:
رابطه با بیگانگان. «اشداء» شدت و سختى.
با خودى ها. «رحماء» محبت و مهربانى.
با خداوند. «رکعا سجداً» عبودیت و بندگى.
با خود. «یبتغون» تلاش و کوشش و امید به فضل خدا.
تشبیه جامعه اسلامى به مزرعه کشاورزى، قابل دقت است زیرا:
الف. کشت، از درون زمین است، عقیده نیز از درون انسان است.
ب. کشت، در محیط مناسب رشد مى کند، جامعه اسلامى هم نیاز به زمینههاى مناسب دارد.
ج. کشت، داراى رشد طبیعى و تدریجى و اصیل و ثابت است، رشد امت اسلامى نیز مراحل و ثبوت و اصالت دارد.
در نوشتن صلح نامه حدیبیّه، همین که حضرت علىعلیه السلام نوشتند: محمّد رسول اللّه، نماینده کفّار اصرار کرد که این کلمه باید حذف شود، امام على (ع) از حذف لقبِ «رسول اللّه» ناراحت بود ولى خداوند به جاى آن در متن قرآن فرمود: «محمّد رسول اللّه»
یاران پیامبر، در جستجوى دنیا و آخرتند، «فضل» به نعمتها و امکانات مادى، و «رضوان» به نعمتها و امور معنوى گفته مىشود. شاید هم مقصود این باشد که یاران پیامبر براى کار خود ارزشى قائل نیستند، بلکه به فضل او دلبستهاند نه به اعمال خود.
این آیه، هم به نشانه هاى ظاهرى مؤمن اشاره کرده که خضوع و خشوع در گفتار و رفتار است، «سیماهم فى وجوههم من اثر السجود» و هم به استوارى و ریشهدار بودن عقیده در دل و جان مؤمن که همواره در حال رشد و گسترش است. «کزرع اخرج شطأه...»
در انجیل متى مىخوانیم: بار دیگر مثلى براى ایشان زد و گفت: ملکوت آسمان مثل دانه خردلى است که شخصى گرفته در مزرعه خویش بکارد. هر چند دانه خردل از سایر دانهها کوچکتر است، ولى چون نمو کند، بزرگترین بقول (سبزیجات) و درختى مى شود چنان که مرغان هوا در شاخه هایش آشیانه مى گیرند.
امام صادق (ع) در بیان آیه «سیماهم فى وجوههم من اثر السجود»، فرمودند: مراد آثار شب زنده دارى است. «هو السّهر فى الصلاة»
اسلام دین جامع است؛ در خط سیاسى «اشداء على الکفّار» و در اخلاق اجتماعى، «رحماء بینهم» و در بعد معنوى «تراهم رکعاً سجداً» است.
پیام ها
1- وعده هاى الهى شفاف است. (آن پیامبرى که مکتبش بر تمام ادیان غالب مى شود، محمّد رسول اللّه است.) «ارسل رسوله بالهدى... محمد رسول اللّه...»
2- جهانى شدن مکتب اسلام، به رهبرى الهى و یارانى صادق نیازمند است. «لیظهره على الدین کله... محمد رسول اللّه و الّذین معه»
3- یکى از ابزار و شیوه هاى تربیت، معرّفى الگوهاست. «محمّد رسول اللّه»
4- ایمان به رسول خدا، «آمنوا به» گام اول است، مهمترین گام، همراهى با رسول است. «والّذین معه»
5 - مسلمانان باید در برابر دشمن؛ خشونت، قاطعیّت، صلابت و شدّت داشته و در برابر دیگر مؤمنان؛ رأفت، مودّت، رحمت و عطوفت، مهر و احساسات داشته باشند. «اشداء على الکفّار رحماء بینهم»
6- بى تفاوتى ممنوع، مسلمان باید مظهر حبّ و بغض باشد. «اشداء على الکفّار رحماء بینهم»
7- ملاک مهر و قهر، ایمان و کفر است، نه قوم و قبیله و مال و ثروت. «اشداء على الکفّار رحماء بینهم»
8 - عبادت، براى یاران پیامبر یک سیره دائمى است، نه یک عمل موسمى. «تراهم رکعا سجدا»
9- در جامعه اسلامى، باید نماز ظهور و بروز داشته باشد، نه مخفى و پنهان. «تراهم»
10- رکوع و سجود در نماز، داراى محوریّت است. «رکّعا سجّدا»
11- عبادتى مورد ستایش است که همراه با کثرت و مداومت باشد. «رکّعا سجّدا»
12- بخشهایى از تورات و انجیل فعلى، دست نخورده و تحریف نشده است، لذا قرآن در مواردى به آنها استناد مى کند. «ذلک مثلهم فى التّوراة و... الانجیل»
13- در کتب آسمانى قبل نیز پیشگویى هایى بوده است. در تورات و انجیل، سیماى یاران پیامبر اسلام مطرح شده است. «ذلک مثلهم فى التّوراة و... الانجیل»
14- مثالهاى کتب آسمانى، طبیعى، همه جایى، همه فهم، در دسترس و قابل تجربه است. «کزرع اخرج...»
15- رشدى پایدار است که طبیعى، مستقل و تدریجى باشد. «کزرع اخرج...»
16- جامعه اسلامى باید خودکفا، مستحکم و مستقل باشد تا روى پاى خود بایستد. «استوى على سوقه»
17- دین از سیاست جدا نیست. در کنار رکوع و سجود، موضع گیرىهاى قاطع و دشمن شکن لازم است. «رکّعا سجّدا... لیغیظ بهم الکفّار»
18- رشد کمى و کیفى مسلمانان، کفّار را عصبانى مى کند. «اخرج شطئه فازره... لیغیظ بهم الکفّار»
19- رکوع و سجود و همگامى با رسول خدا کافى نیست، باید تمام آن امور برخاسته از ایمان و عمل صالح باشد تا اجر عظیم دریافت شود. «الّذین آمنوا و عملوا الصالحات منهم مغفرة و اجراً عظیما»
20- پاداش مؤمنان راستین در وهم نگنجد. «اجراً عظیما»
21- دفع ضرر، مقدّم بر کسب منفعت است. (اول «مغفرة» بعد «اجر عظیم»)
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
کاربر مهمان