display result search
- 10349
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 1-3 سوره فتح
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره فتح - آیه 3 -1
إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحاً مُّبِیناً
لِّیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِکَ وَمَا تَأَخَّرَ وَیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِرَاطاً مُّسْتَقِیماً
وَیَنصُرَکَ اللَّهُ نَصْراً عَزِیزاً
ترجمه
همانا ما گشایش آشکارى را براى تو پیش آوردیم.
تا خداوند براى تو گناهِ پیش و پس (از هجرت را که کفّار مکّه به تو نسبت مى دهند) ببخشد و نعمتش را بر تو تمام کند و تو را به راه راست هدایت نماید.
و خداوند تو را با پیروزى شکست ناپذیرى یارى نماید.
در اینکه مراد از «فتح مبین» در آیه اول سوره فتح چیست، میان مفسران اختلاف است؛ گروهى مانند: آلوسى، ابوالفتوح، علامه طباطبایى و فیض کاشانى، آن را مربوط به صلح حدیبیّه مىدانند و گروه دیگرى مانند شیخ طوسى، زمخشرى و فخررازى، آن را مربوط به فتح مکّه دانسته اند و هر دو گروه به روایاتى استناد کرده اند.
صلح حدیبیّه از آن جهت مهم است که سرآغاز فتح مکّه و پیروزى هاى مهم پس از آن بوده است، علاوه بر آنکه تا آن روز مشرکان تنها به نابودى مسلمانان مى اندیشیدند و براى آنان جایگاهى قائل نبودند، امّا با پذیرش صلح، در حقیقت مسلمانان را پذیرفتند که این در واقع پیروزى بزرگى در صحنه سیاسى اجتماعى بود.
فتح مبین از آن جهت بود که در سال ششم، یک هزار و چهارصد نفر همراه حضرت بودند ولى بعد از دو سال، ده هزار نفر در فتح مکّه با پیامبر همراه بودند.
در نظام هدایت الهى، ابهامى وجود ندارد و همه روشن و روشنگر مى باشند، از جمله:
فرستاده اش روشنگر است. «رسول مبین»
قرآنش روشن و روشنگر است. «قرآن مبین»
با زبانى روشن و واضح بیان شده است. «هذا لسان عربى مبین»
هشدارهایش نیز بدون ابهام است. «نذیر مبین»
حتّى جنگ و صلحش نیز روشن است. «فتحا مبینا»
پس هر گروهى در برابر این همه شفّافیت مخالفت کند، گمراهى او نیز بسیار روشن است. «و مَن یعص اللّه و رسوله فقد ضلّ ضلالاً مبینا»
در این آیات، شش مرتبه پیامبراکرم مورد خطاب واقع شده است، «فتحنا لک... لیغفر لک، ذنبک، علیک، یهدیک، ینصرک» که بیانگر جایگاه ویژه پیامبر اسلام نزد خداوند است.
کلمه «ذَنب» به معناى دنباله و آثار و پیامدهاى هر چیز است و بیشتر در مورد گناه و پیامدهاى سوء آن به کار مى رود.
شکى نیست که هر حرکت حق طلبانه، براى منحرفان خوشایند نیست و آن ندا را گناه مى شمرند و بر ضدّ منادیان آن، انواع مشکلات، نگرانىها، آزار و شکنجه ها، نسبت هاى ناروا، توطئه ها، اختلافات و شایعات را به راه مى اندازند، امام رضا فرمودند: گناه هیچ کس نزد مشرکان، بیشتر از گناه پیامبر نبود، زیرا پیامبر با بت پرستى مبارزه مى کرد و حال آنکه مشرکان تا قبل از فتح مکّه 360 بت داشتند، امّا با فتح مکّه و پیروزى قدرتمند پیامبر و مسلمانان، تمام اشتباهات پوشانده ماند.
خداوند در سال دوم هجرى که قبله تغییر کرد و سال ششم که صلح حدیبیّه به وقوع پیوست و سال هشتم که مکّه فتح گردید، وعده تمام کردن نعمت را در آینده مى دهد مى فرماید: «یتمّ نعمته»، امّا در حجّة الوداع به آن وعده ها جامه عمل پوشاند و با اعلام نصب حضرت على (ع) به امامت، نعمت را تمام کرد و فرمود: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى»
ماجراى صلح حدیبیّه
پیامبر اکرم در ماه ذى القعده سال ششم هجرت، به قصد سفر حج به سوى مکّه حرکت کرد و مسلمانان را به شرکت در این سفر، تشویق نمود و سرانجام با جمعیّت یک هزار و چهارصد نفرى، با لباس احرام به سوى مکّه حرکت کردند. خبر به مشرکان مکّه رسید و در نزدیکى مکّه (روستاى حدیبیّه) راه را بر مسلمانان بستند و مانع ورود آنان به مکّه شدند.
در این ماجرا، نمایندگانى از دو طرف براى گفتگو رفت و آمد کردند، نماینده مشرکان هنگامى که دید مسلمانان چنان شیفته پیامبرند که قطرات آب وضوى پیامبر را براى تبرک برمى دارند، به مشرکان گفت: با این عشق و علاقه اى که مردم به محمد دارند، نمى توانید آنها را از او جدا کنید.
عثمان به عنوان سفیر مسلمانان براى مذاکره به مکّه رفت، امّا شایع شد که او را در مکّه به قتل رسانده اند. پیامبر براى آماده باش مسلمانان، در زیر درختى با یارانش تجدید بیعت کرد که این بیعت، بیعت رضوان نام گرفت.
پس از چند روز، عثمان به سلامت برگشت و با حضور نمایندگان دو طرف، صلح نام هاى در چند ماده تهیه و توسط حضرت على (ع) نوشته شد و به امضاى طرفین رسید. از جمله اینکه دو گروه متعهد شدند:
تا ده سال، جنگى میان آنان صورت نگیرد.
مسلمانان از همانجا برگردند و سال آینده به مدت سه روز براى عمره به مکّه بیایند.
به دستور پیامبر شترانى را که براى حج آورده بودند، در همانجا قربانى کردند و سرهاى خود را تراشیده و از احرام خارج شدند و به مدینه بازگشتند.
گرچه مسلمانان به حج نرفتند، ولى این صلح نامه و مفاد آن که تعطیل شدن جنگ به مدت ده سال و آزاد شدن مراسم عمره بود، براى مسلمانان پیروزى آشکارى به حساب مى آمد. زیرا پایانى بر خصومت ورزى آشکار مشرکان و گشودن راهى براى تبلیغ دین و تجدید قواى مسلمانان بود و زمینه ساز فتح مکّه گشت.
پیام ها
1- پیروزى همیشه در سایه جنگ و جهاد نیست. «انّا فتحنا...» (خداوند صلح حدیبیّه یا فتح مکّه را پیروزى نامیده است.)
2- موفّقیّت و پیروزى خود را در سایه لطف خدا بدانیم، نه نتیجه فکر، طرح، تدبیر و قدرت خود. «انّا فتحنا...»
3- پیامبر اکرم مورد عنایت مخصوص خداست. «فتحنا لک... لیغفر لک... یهدیک... ینصرک» (مخاطب شخص پیامبر است)
4- همه چیز به دست خداست. «فتحنا، لیغفر، یتمّ، یهدیک، ینصرک» (تا خدا اراده نکند، هیچ چیزى تحقق پیدا نمى کند.)
5 - پیروزى بر دشمن، هدف نهایى نیست، بلکه مقدّمه اى براى دریافت نعمتهاى دیگر است. «فتحنا، لیغفر، و یتمّ نعمته علیک»
6- اگر براى خدا کار کنیم، خداوند خود پاسخ دشمنان ما را مى دهد و دهان آنان را مى بندد. «لیغفر لک اللّه ما تقدّم من ذنبک و ما تأخّر»
7- حتّى پیامبر هم با هدایت و توفیق الهى به راه مستقیم مى رود. «یهدیک صراطاً مستقیماً»
8 - آنچه خداوند مرحمت مى کند، برجسته ترین، روشن ترین و بهترینهاست. پیروزى آشکار، نعمت تمام، هدایت به راه مستقیم و نصرتش غالب است. «فتحا مبینا، یتم نعمته، یهدیک صراطا مستقیما، نصراً عزیزاً»
توضیحات
سیماى سوره فتح
این سوره بیست و نه آیه دارد و در سال ششم هجرى بعد از ماجراى صلح حدیبیّه، در مدینه نازل شده است.
عمده مطالب این سوره در مورد بشارت فتح مکّه و مسائل مربوط به صلح حدیبیّه، بیعت رضوان، کارشکنى منافقان و کسانى که از جهاد تخلّف کردند و در پایان سیمایى از یاران پیامبراکرم مىباشد.
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
إِنَّا فَتَحْنَا لَکَ فَتْحاً مُّبِیناً
لِّیَغْفِرَ لَکَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِن ذَنبِکَ وَمَا تَأَخَّرَ وَیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکَ وَ یَهْدِیَکَ صِرَاطاً مُّسْتَقِیماً
وَیَنصُرَکَ اللَّهُ نَصْراً عَزِیزاً
ترجمه
همانا ما گشایش آشکارى را براى تو پیش آوردیم.
تا خداوند براى تو گناهِ پیش و پس (از هجرت را که کفّار مکّه به تو نسبت مى دهند) ببخشد و نعمتش را بر تو تمام کند و تو را به راه راست هدایت نماید.
و خداوند تو را با پیروزى شکست ناپذیرى یارى نماید.
در اینکه مراد از «فتح مبین» در آیه اول سوره فتح چیست، میان مفسران اختلاف است؛ گروهى مانند: آلوسى، ابوالفتوح، علامه طباطبایى و فیض کاشانى، آن را مربوط به صلح حدیبیّه مىدانند و گروه دیگرى مانند شیخ طوسى، زمخشرى و فخررازى، آن را مربوط به فتح مکّه دانسته اند و هر دو گروه به روایاتى استناد کرده اند.
صلح حدیبیّه از آن جهت مهم است که سرآغاز فتح مکّه و پیروزى هاى مهم پس از آن بوده است، علاوه بر آنکه تا آن روز مشرکان تنها به نابودى مسلمانان مى اندیشیدند و براى آنان جایگاهى قائل نبودند، امّا با پذیرش صلح، در حقیقت مسلمانان را پذیرفتند که این در واقع پیروزى بزرگى در صحنه سیاسى اجتماعى بود.
فتح مبین از آن جهت بود که در سال ششم، یک هزار و چهارصد نفر همراه حضرت بودند ولى بعد از دو سال، ده هزار نفر در فتح مکّه با پیامبر همراه بودند.
در نظام هدایت الهى، ابهامى وجود ندارد و همه روشن و روشنگر مى باشند، از جمله:
فرستاده اش روشنگر است. «رسول مبین»
قرآنش روشن و روشنگر است. «قرآن مبین»
با زبانى روشن و واضح بیان شده است. «هذا لسان عربى مبین»
هشدارهایش نیز بدون ابهام است. «نذیر مبین»
حتّى جنگ و صلحش نیز روشن است. «فتحا مبینا»
پس هر گروهى در برابر این همه شفّافیت مخالفت کند، گمراهى او نیز بسیار روشن است. «و مَن یعص اللّه و رسوله فقد ضلّ ضلالاً مبینا»
در این آیات، شش مرتبه پیامبراکرم مورد خطاب واقع شده است، «فتحنا لک... لیغفر لک، ذنبک، علیک، یهدیک، ینصرک» که بیانگر جایگاه ویژه پیامبر اسلام نزد خداوند است.
کلمه «ذَنب» به معناى دنباله و آثار و پیامدهاى هر چیز است و بیشتر در مورد گناه و پیامدهاى سوء آن به کار مى رود.
شکى نیست که هر حرکت حق طلبانه، براى منحرفان خوشایند نیست و آن ندا را گناه مى شمرند و بر ضدّ منادیان آن، انواع مشکلات، نگرانىها، آزار و شکنجه ها، نسبت هاى ناروا، توطئه ها، اختلافات و شایعات را به راه مى اندازند، امام رضا فرمودند: گناه هیچ کس نزد مشرکان، بیشتر از گناه پیامبر نبود، زیرا پیامبر با بت پرستى مبارزه مى کرد و حال آنکه مشرکان تا قبل از فتح مکّه 360 بت داشتند، امّا با فتح مکّه و پیروزى قدرتمند پیامبر و مسلمانان، تمام اشتباهات پوشانده ماند.
خداوند در سال دوم هجرى که قبله تغییر کرد و سال ششم که صلح حدیبیّه به وقوع پیوست و سال هشتم که مکّه فتح گردید، وعده تمام کردن نعمت را در آینده مى دهد مى فرماید: «یتمّ نعمته»، امّا در حجّة الوداع به آن وعده ها جامه عمل پوشاند و با اعلام نصب حضرت على (ع) به امامت، نعمت را تمام کرد و فرمود: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتى»
ماجراى صلح حدیبیّه
پیامبر اکرم در ماه ذى القعده سال ششم هجرت، به قصد سفر حج به سوى مکّه حرکت کرد و مسلمانان را به شرکت در این سفر، تشویق نمود و سرانجام با جمعیّت یک هزار و چهارصد نفرى، با لباس احرام به سوى مکّه حرکت کردند. خبر به مشرکان مکّه رسید و در نزدیکى مکّه (روستاى حدیبیّه) راه را بر مسلمانان بستند و مانع ورود آنان به مکّه شدند.
در این ماجرا، نمایندگانى از دو طرف براى گفتگو رفت و آمد کردند، نماینده مشرکان هنگامى که دید مسلمانان چنان شیفته پیامبرند که قطرات آب وضوى پیامبر را براى تبرک برمى دارند، به مشرکان گفت: با این عشق و علاقه اى که مردم به محمد دارند، نمى توانید آنها را از او جدا کنید.
عثمان به عنوان سفیر مسلمانان براى مذاکره به مکّه رفت، امّا شایع شد که او را در مکّه به قتل رسانده اند. پیامبر براى آماده باش مسلمانان، در زیر درختى با یارانش تجدید بیعت کرد که این بیعت، بیعت رضوان نام گرفت.
پس از چند روز، عثمان به سلامت برگشت و با حضور نمایندگان دو طرف، صلح نام هاى در چند ماده تهیه و توسط حضرت على (ع) نوشته شد و به امضاى طرفین رسید. از جمله اینکه دو گروه متعهد شدند:
تا ده سال، جنگى میان آنان صورت نگیرد.
مسلمانان از همانجا برگردند و سال آینده به مدت سه روز براى عمره به مکّه بیایند.
به دستور پیامبر شترانى را که براى حج آورده بودند، در همانجا قربانى کردند و سرهاى خود را تراشیده و از احرام خارج شدند و به مدینه بازگشتند.
گرچه مسلمانان به حج نرفتند، ولى این صلح نامه و مفاد آن که تعطیل شدن جنگ به مدت ده سال و آزاد شدن مراسم عمره بود، براى مسلمانان پیروزى آشکارى به حساب مى آمد. زیرا پایانى بر خصومت ورزى آشکار مشرکان و گشودن راهى براى تبلیغ دین و تجدید قواى مسلمانان بود و زمینه ساز فتح مکّه گشت.
پیام ها
1- پیروزى همیشه در سایه جنگ و جهاد نیست. «انّا فتحنا...» (خداوند صلح حدیبیّه یا فتح مکّه را پیروزى نامیده است.)
2- موفّقیّت و پیروزى خود را در سایه لطف خدا بدانیم، نه نتیجه فکر، طرح، تدبیر و قدرت خود. «انّا فتحنا...»
3- پیامبر اکرم مورد عنایت مخصوص خداست. «فتحنا لک... لیغفر لک... یهدیک... ینصرک» (مخاطب شخص پیامبر است)
4- همه چیز به دست خداست. «فتحنا، لیغفر، یتمّ، یهدیک، ینصرک» (تا خدا اراده نکند، هیچ چیزى تحقق پیدا نمى کند.)
5 - پیروزى بر دشمن، هدف نهایى نیست، بلکه مقدّمه اى براى دریافت نعمتهاى دیگر است. «فتحنا، لیغفر، و یتمّ نعمته علیک»
6- اگر براى خدا کار کنیم، خداوند خود پاسخ دشمنان ما را مى دهد و دهان آنان را مى بندد. «لیغفر لک اللّه ما تقدّم من ذنبک و ما تأخّر»
7- حتّى پیامبر هم با هدایت و توفیق الهى به راه مستقیم مى رود. «یهدیک صراطاً مستقیماً»
8 - آنچه خداوند مرحمت مى کند، برجسته ترین، روشن ترین و بهترینهاست. پیروزى آشکار، نعمت تمام، هدایت به راه مستقیم و نصرتش غالب است. «فتحا مبینا، یتم نعمته، یهدیک صراطا مستقیما، نصراً عزیزاً»
توضیحات
سیماى سوره فتح
این سوره بیست و نه آیه دارد و در سال ششم هجرى بعد از ماجراى صلح حدیبیّه، در مدینه نازل شده است.
عمده مطالب این سوره در مورد بشارت فتح مکّه و مسائل مربوط به صلح حدیبیّه، بیعت رضوان، کارشکنى منافقان و کسانى که از جهاد تخلّف کردند و در پایان سیمایى از یاران پیامبراکرم مىباشد.
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
تاکنون نظری ثبت نشده است