- 2675
- 1000
- 1000
- 1000
موانع سقوط انسان، جلسه اول
سخنرانی آیت الله حسین مظاهری با موضوع «موانع سقوط انسان»، جلسه اول
چه کنیم که سقوط نکنیم؟ چه کنیم که دست عنایت خداوند متعال روی سر ما باشد؟ چه کنیم که بتوانیم راهی که هدف از خلقت است را بپیماییم؟ و چه کنیم که حیات طیّب در این دنیا و حیات طیّب تر در آخرت پیدا کنیم؟
اولین مانع سقوط آدمی، رعایت قانون مراقبه است. علمای علم اخلاق به قانون مراقبه خیلی اهمیت داده اند و فرمودهاند که: بدون مراقبه نمی شود راه را طی کرد. قرآن کریم و روایات اهل بیت«علیهمالسّلام» نیز تأکید فراوانی بر ضرورت رعایت قانون مراقبه دارند. سه آیۀ ذیل که از باب نمونه بیان میشود، مربوط به قانون مراقبه است و نظیر آن در قرآن فراوان میباشد.
«وَ ارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقیب»
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصیلاً»
«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون»
قانون مراقبه، از حیث نوع عمل به آن، به سه قسم مختصر، متوسط و مفصّل منقسم میشود.
مرتبۀ اوّل قانون مراقبه، یا قانون مراقبۀ مختصر، عبارت از دستوری است که امام هفتم، حضرت موسی بن جعفر«سلاماللهعلیه» بیان فرمودهاند:
«لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ»
بنابر تأکید آن امام بزرگوار، شیعه حتماً باید قانون مراقبه داشته باشد و مختصر آن به این صورت است که انسان در آخر هر شب و قبل از خواب، یک حساب دقیق از اعمال خود بکند و کردار و گفتار شبانه روز گذشته را ارزیابی نماید. با یادآوری اعمال، قدری تأمّل کند و ببیند که آیا خداوند از کارهایش راضی بوده است یا نه؟ اگر مرتکب معصیتی شده، از آن معصیت توبه کرده است یا نه؟ گناهان او کم بوده است یا زیاد؟ و بدین صورت محاسبۀ دقیقی از اعمال خود به عمل آورد و در محاسبه نیز با خودش صادق باشد. معمولاً انسان خودش را فریب میدهد و خیلی اوقات، با اینکه گناهان فراوانی کرده است، یا توجه به گناه ندارد و یا اگر توجه دارد، توجیه می کند.
برای رعایت قانون مراقبه، باید هرگونه غفلت از گناه یا توجیه گناه کنار گذاشته شود و انسان با دقت و با بررسی کامل جزئیات، از اعمال و رفتار خود حسابرسی کند و اگر گناهی مرتکب شده، قبل از خواب جبران کند و پاک و طیّب به رختخواب برود. به قول بزرگان، هر کسی باید قبل از خواب تصور کند که میخواهند او را وارد قبر کنند و پاک و طاهر و پاکیزه، به رختخواب برود؛ یعنی با توبه و راز و نیاز با خدا و خجالت زده از خدا و پس از جبران گناهان خود بخوابد.
مرتبۀ دوّم قانون مراقبه، یا قانون مراقبۀ متوسط را مرحوم شهید اوّل در کتاب ارزشمند «ذکری الشّیعه» شرح داده است. این مرتبه از قانون مراقبه، آدمی را وادار میسازد علاوه بر محاسبۀ اعمال در پایان روز، در شبانه روز دست کم هفت، هشت یا ده مرتبه به یاد مرگ و قیامت باشد. به یاد اینکه اگر الان بمیرم، آیا رستگارم یا نه؟ اگر پروندۀ سیاه داشته باشم، عذاب و سختیهای عالم قبر و برزخ را چگونه تحمّل کنم؟ و تلقین اینکه پروندۀ درخشان، عالم قبر و برزخ را آسان میکند. پیغمبر اکرم«صلیاللهعلیهوآلهوسلم» میفرمایند:
«الْقَبْرُ إِمَّا رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النِّیرَان»
قبر، باغی از باغهای بهشت و یا گودالی از جهنّم است و انسان باید برای آسانی و راحتی بعد از مرگ فکری بکند، هر روز صبح چند دقیقه به یاد قبر و قیامت بیفتد و تا شب، چندین مرتبه این تذکر و یادآوری را ادامه دهد.
مرتبۀ سوّم قانون مراقبه، کاملترین مرتبه است که خود دارای سه مرحله میباشد:
مشارطه، مراقبه، محاسبه
چه کنیم که سقوط نکنیم؟ چه کنیم که دست عنایت خداوند متعال روی سر ما باشد؟ چه کنیم که بتوانیم راهی که هدف از خلقت است را بپیماییم؟ و چه کنیم که حیات طیّب در این دنیا و حیات طیّب تر در آخرت پیدا کنیم؟
اولین مانع سقوط آدمی، رعایت قانون مراقبه است. علمای علم اخلاق به قانون مراقبه خیلی اهمیت داده اند و فرمودهاند که: بدون مراقبه نمی شود راه را طی کرد. قرآن کریم و روایات اهل بیت«علیهمالسّلام» نیز تأکید فراوانی بر ضرورت رعایت قانون مراقبه دارند. سه آیۀ ذیل که از باب نمونه بیان میشود، مربوط به قانون مراقبه است و نظیر آن در قرآن فراوان میباشد.
«وَ ارْتَقِبُوا إِنِّی مَعَکُمْ رَقیب»
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصیلاً»
«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیَرَى اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون»
قانون مراقبه، از حیث نوع عمل به آن، به سه قسم مختصر، متوسط و مفصّل منقسم میشود.
مرتبۀ اوّل قانون مراقبه، یا قانون مراقبۀ مختصر، عبارت از دستوری است که امام هفتم، حضرت موسی بن جعفر«سلاماللهعلیه» بیان فرمودهاند:
«لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ»
بنابر تأکید آن امام بزرگوار، شیعه حتماً باید قانون مراقبه داشته باشد و مختصر آن به این صورت است که انسان در آخر هر شب و قبل از خواب، یک حساب دقیق از اعمال خود بکند و کردار و گفتار شبانه روز گذشته را ارزیابی نماید. با یادآوری اعمال، قدری تأمّل کند و ببیند که آیا خداوند از کارهایش راضی بوده است یا نه؟ اگر مرتکب معصیتی شده، از آن معصیت توبه کرده است یا نه؟ گناهان او کم بوده است یا زیاد؟ و بدین صورت محاسبۀ دقیقی از اعمال خود به عمل آورد و در محاسبه نیز با خودش صادق باشد. معمولاً انسان خودش را فریب میدهد و خیلی اوقات، با اینکه گناهان فراوانی کرده است، یا توجه به گناه ندارد و یا اگر توجه دارد، توجیه می کند.
برای رعایت قانون مراقبه، باید هرگونه غفلت از گناه یا توجیه گناه کنار گذاشته شود و انسان با دقت و با بررسی کامل جزئیات، از اعمال و رفتار خود حسابرسی کند و اگر گناهی مرتکب شده، قبل از خواب جبران کند و پاک و طیّب به رختخواب برود. به قول بزرگان، هر کسی باید قبل از خواب تصور کند که میخواهند او را وارد قبر کنند و پاک و طاهر و پاکیزه، به رختخواب برود؛ یعنی با توبه و راز و نیاز با خدا و خجالت زده از خدا و پس از جبران گناهان خود بخوابد.
مرتبۀ دوّم قانون مراقبه، یا قانون مراقبۀ متوسط را مرحوم شهید اوّل در کتاب ارزشمند «ذکری الشّیعه» شرح داده است. این مرتبه از قانون مراقبه، آدمی را وادار میسازد علاوه بر محاسبۀ اعمال در پایان روز، در شبانه روز دست کم هفت، هشت یا ده مرتبه به یاد مرگ و قیامت باشد. به یاد اینکه اگر الان بمیرم، آیا رستگارم یا نه؟ اگر پروندۀ سیاه داشته باشم، عذاب و سختیهای عالم قبر و برزخ را چگونه تحمّل کنم؟ و تلقین اینکه پروندۀ درخشان، عالم قبر و برزخ را آسان میکند. پیغمبر اکرم«صلیاللهعلیهوآلهوسلم» میفرمایند:
«الْقَبْرُ إِمَّا رَوْضَةٌ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّةِ أَوْ حُفْرَةٌ مِنْ حُفَرِ النِّیرَان»
قبر، باغی از باغهای بهشت و یا گودالی از جهنّم است و انسان باید برای آسانی و راحتی بعد از مرگ فکری بکند، هر روز صبح چند دقیقه به یاد قبر و قیامت بیفتد و تا شب، چندین مرتبه این تذکر و یادآوری را ادامه دهد.
مرتبۀ سوّم قانون مراقبه، کاملترین مرتبه است که خود دارای سه مرحله میباشد:
مشارطه، مراقبه، محاسبه
کاربر مهمان
کاربر مهمان
کاربر مهمان
کاربر مهمان