تفسیر آیه 6 سوره حمد

1 تعداد قطعات
7 دقیقه مدت قطعه
1531 دریافت شده

پخش

نام سریالی : تفسیر سوره حمد

منو

توضیحات
قطعات
مشخصات
تصاویر

سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره حمد - آیه ششم

در قرآن مجید دو نوع هدایت مطرح شده است:
الف: هدایت تکوینى، نظیر هدایت زنبور عسل که چگونه از شهد گلها بمکد و چگونه کندو بسازد. و یا هدایت و راهنمایى پرندگان در مهاجرت‏هاى زمستانى و تابستانى. آنجا که قرآن مى‏ فرماید: «ربّنا الّذى اعطى کلّ شى‏ء خلقه ثم هدى»بیانگر این نوع از هدایت است.
ب: هدایت تشریعى که همان فرستادن انبیاى الهى و کتب آسمانى براى هدایت بشر است.
کلمه‏ى «صراط»بیش از چهل مرتبه در قرآن آمده است. انتخاب راه و خط فکرى صحیح، نشانه‏ شخصیت انسان است.
راههاى غیر الهى متعدّدى در برابر انسان قرار دارد که او باید یکى را انتخاب کند:
* راه خواسته‏ ها و توقعات‏ خود.
* راه انتظارات وهوس‏هاى مردم.
* راه وسوسه‏ هاى شیطان.
* راه طاغوت‏ها.
* راه نیاکان و پیشینیان.
* راه خدا و اولیاى خدا.
انسان مؤمن، راه خداوند واولیاى او را انتخاب مى‏کند که بر دیگر راهها امتیازاتى دارد:
الف: راه الهى ثابت است، بر خلاف راه‏هاى طاغوت‏ها و هوس‏هاى مردم و هوس‏هاى شخصى که هر روز تغییر مى‏کنند.
ب: یک راه بیشتر نیست، در حالى که راه‏هاى دیگر متعدّد و پراکنده‏اند.
ج: در پیمودن آن، انسان به مسیر و مقصد مطمئن است.
د: در پیمودن آن، شکست و باخت وجود ندارد.
راه مستقیم، راه خداست. «انّ ربّى على صراطٍ مستقیم»
* راه مستقیم، راه انبیاست. «انّک لَمِن المرسلین على صراطٍ مستقیم»
* راه مستقیم، راه بندگى خداست. «و أنِ اعبدونى هذا صراط مستقیم»
* راه مستقیم، توکّل وتکیه بر خداست. «مَن یعتصم باللّه فقد هُدىَ الى صراط مستقیم»
* راه مستقیم، یکتاپرستى و تنها یارى خواستن از اوست.
* راه مستقیم، کتاب خداوند است.
* راه مستقیم، راه فطرت سالم است.
انسان، هم در انتخاب راه مستقیم و هم در تداوم آن باید از خدا کمک بگیرد. مانند لامپى که روشنى خود را هر لحظه از نیروگاه مى‏گیرد. «اهدنا الصّراط المستقیم»
در راه مستقیم بودن، تنها خواسته‏اى است که هر مسلمان، در هر نماز از خداوند طلب مى‏کند، حتّى رسول‏اللَّه‏صلى الله علیه وآله و ائمّه اطهارعلیهم السلام از خداوند ثابت ماندن در راه مستقیم را مى‏خواهند.
انسان باید همواره، در هر نوع از کارهاى خویش، اعم از انتخاب شغل، دوست، رشته‏ تحصیلى وهمسر، راه مستقیم را از خداوند بخواهد. زیرا چه بسا در عقاید، صحیح فکر کند، ولى در عمل دچار لغزش شود و یا بالعکس. پس هر لحظه، خواستن راه مستقیم از خدا، ضرورى است.
راه مستقیم مراتب و مراحلى دارد. حتّى کسانى که در راه حقّ هستند، مانند اولیاى خداوند، لازم است براى ماندن در راه و زیادشدن نورِ هدایت، دعا کنند. «والّذین اهتدوا زادَهم هُدى»
راه مستقیم، همان راه میانه و وسط است که حضرت على‏ علیه السلام مى‏فرماید: «الیمین و الشمال مضلّة و الطریق الوسطى‏ هى‏الجادّة» انحراف به چپ و راست گمراهى و راه وسط، جاده‏ هدایت است.
راه مستقیم یعنى میانه‏ روى واعتدال واحتراز از هر نوع افراط وتفریط، چه در عقیده و چه در عمل. یکى در عقاید از راه خارج مى‏شود ودیگرى در عمل و اخلاق. یکى همه کارها را به خدا نسبت مى‏دهد، گویا انسان هیچ نقشى در سرنوشت خویش ندارد. و دیگرى خود را همه کاره و فعّال‏ مایشاء دانسته و دست خدا را بسته مى‏داند. یکى رهبران آسمانى را همچون مردمان عادى و گاهى ساحر و مجنون معرّفى مى‏کند و دیگرى آن بزرگواران را در حدّ خدا مى‏پندارد. یکى زیارت امامان معصوم و شهدا را بدعت مى‏داند و دیگرى حتّى به درخت و دیوار، متوسل شده و ریسمان مى‏بندد. یکى اقتصاد را زیر بنا مى‏داند و دیگرى، دنیا و امورات آن را نادیده مى‏ انگارد.
در عمل نیز یکى غیرت نابجا دارد و دیگرى همسرش را بى حجاب به کوچه و بازار مى‏فرستد. یکى بخل مى‏ورزد و دیگرى بى‏ حساب سخاوت به خرج مى‏دهد. یکى از خلق جدا مى‏شود و دیگرى حقّ را فداى خلق مى‏کند.
اینگونه رفتار وکردارها، انحراف از مسیر مستقیم هدایت است. خداوند دین پا برجا واستوار خود را، راه مستقیم معرّفى مى‏کند. در روایات آمده است که امامان معصوم‏ علیهم السلام مى‏فرمودند: راه مستقیم، ما هستیم. یعنى نمونه‏ عینى و عملى راه مستقیم و اسوه و الگو براى قدم برداشتن در راه، رهبران آسمانى هستند. آنها در دستورات خود درباره‏ى تمام مسائل زندگى از قبیل کار، تفریح، تحصیل، تغذیه، انفاق، انتقاد، قهر، صلح و علاقه به فرزند و ... ، نظر داده و ما را به اعتدال و میانه‏ روى سفارش کرده‏اند.جالب آنکه ابلیس در همین صراطِ مستقیم به کمین مى‏ نشیند.
در قرآن و روایات، نمونه ‏هاى زیادى آمده که در آنها به جنبه‏ اعتدال، تأکید و از افراط و تفریط نهى شده است. به موارد ذیل توجّه کنید:
* «کلوا و اشربوا و لاتسرفوا» بخورید و بیاشامید، ولى اسراف نکنید.
* «لا تَجعل یدک مَغلولةً الى عُنقک و لاتبسُطها کلّ البَسط» در انفاق، نه دست بر گردن قفل کن - دست‏بسته باش - و نه چنان گشاده دستى کن که خود محتاج شوى.
* «الّذین اذا أنفقوا لم‏یسرفوا و لم‏یقتروا و کان بین ذلک قواماً» مومنان، به هنگام انفاق نه اهل اسرافند و نه اهل بخل، بلکه میانه ‏رو هستند.
* «لا تجهر بصلاتک و لاتخافت بها وابتغ بین ذلک سبیلاً»نماز را نه بلند بخوان ونه آهسته، بلکه با صداى معتدل بخوان.
* نسبت به والدین احسان کن؛ «و بالوالدین احساناً»امّا اگر تو را از راه خدا بازداشتند، اطاعت از آنها لازم نیست. «ان جاهداک على ان‏تشرک بى... فلاتطعهما»
* پیامبر هم رسالت عمومى دارد؛ «و کان رسولاً نبیّاً» و هم خانواده خویش را دعوت مى‏کند. «و کان یأمر أهله بالصّلاة»
* اسلام هم نماز را سفارش مى‏کند که ارتباط با خالق است؛ «اقیموا الصّلاة» و هم زکات را توصیه مى‏کند که ارتباط با مردم است. «اتوا الزکاة»
* نه محبت‏ها شما را از گواهى حقّ منحرف سازد؛ «شهداء لِلّه و لو على انفسکم»و نه دشمنى‏ها شما را از عدالت دور کند. «و لا یَجرِمنّکم شَنئان قوم»
* مؤمنان هم دافعه دارند؛ «أشداء على الکفار» و هم جاذبه دارند. «رحماء بینهم»
* هم ایمان و باور قلبى لازم است؛ «امنوا» و هم عمل صالح. «عملوا الصالحات»
* هم اشک و دعا و درخواست پیروزى از خدا لازم است؛ «ربّنا افرغ علینا صبراً» و هم صبورى وپایدارى در سختى‏ ها. «عشرون صابرون یغلبوا مأتین» شب عاشورا امام حسین‏ علیه السلام هم مناجات مى‏کرد و هم شمشیر تیز مى‏کرد.
* روز عرفه و شب عید قربان، زائر خانه‏ خدا دعا مى‏خواند و روز عید باید در قربانگاه با خون آشنا شود.
* اسلام مالکیّت را مى‏پذیرد، «الناس مسلّطون على اموالهم»ولى اجازه ضرر زدن به دیگرى را نمى‏دهد و آن را محدود مى‏سازد. «لا ضَرر و لا ضِرار»
آرى، اسلام دین یک بعدى نیست که تنها به جنبه‏ اى توجّه کند و جوانب دیگر را فراموش کند، بلکه در هر کارى اعتدال ومیانه ‏روى وراه مستقیم را سفارش مى‏کند.

منبع: پایگاه درس هایی از قرآن