display result search
- 12664
- 1000
- 1000
- 1000
تفسیر آیه 32 سوره نساء
سخنرانی حجت الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره نساء - آیه 32
وَلَا تَتَمَنَّوْاْ مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلَى بَعْضٍ لِّلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِّمَّا اکْتَسَبُواْ وَلِلنِّسَآءِ نَصِیبٌ مِّمَّا اکْتَسَبْنَ وَاسْئَلُواْ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُلِّ شَىءٍ عَلِیماً
ترجمه
و آنچه را که خداوند سبب برترى بعضى از شما بر بعضى دیگر قرار داده آرزو نکنید. براى مردان از آنچه به دست آورده اند بهرهاى است و براى زنان نیز از آنچه کسب کرده اند بهرهاى مىباشد و (به جاى آرزو و حسادت) از فضل خداوند بخواهید، که خداوند به هر چیزى داناست.
آیات قبل، از حرام خوارى نهى فرمود، این آیه به ریشه حرام خوارى اشاره مى کند که طمع، آرزو و رقابت است.
عدالت، غیر از تساوى است. عدالت همه جا ارزش است، ولى تساوى گاهى ارزش است و گاهى ظلم. مثلاً اگر پزشک به همه مریض ها یک نوع دارو بدهد، یا معلّم به همه شاگردان یک نوع نمره بدهد، تساوى هست، امّا عدالت نیست. عدالت، آن است که به هر کس بر اساس استحقاقش بدهیم، گرچه موجب تفاوت شود، زیرا تفاوت گذاشتن بر اساس لیاقت ها و کمالات حقّ است، امّا تبعیض باطل است. تبعیض آن است که بدون دلیل و براساس هواى نفس یکى را بر دیگرى ترجیح دهیم، ولى تفاوت آن است که بر اساس معیارها یکى را بر دیگرى ترجیح دهیم. بنابراین باید آرزوى عدالت داشت، ولى تمنّاى یکسان بودن همه چیز و همه کس نابجاست. اعضاى یک بدن و اجزاى یک ماشین از نظر جنس و شکل و کارایى متفاوتند، امّا تفاوت آنها حکیمانه است. اگر خداوند، همه را یکسان نیافریده، طبق حکمت اوست. بنابراین در امورى که به دست ما نیست، مثل جنسیّت، زیبایى، استعداد، بیان، هوش، عمر و... باید به تقسیم و تقدیر الهى راضى بود. ما که خدا را عادل و حکیم مىدانیم، اگر در جایى هم دلیل و حکمت چیزى را نفهمیدیم نباید قضاوت عجولانه و جاهلانه همراه با سوءظن یا توقّع نابجا به خداوند حکیم داشته باشیم و یا بر دارندگان این نعمتها حسد ورزیم، چرا که با فزونى هر نعمتى، مسئولیّت بیشتر مى شود و با آمدن هر نعمتى، غم از دست دادنش همراه است. این حقیقت را در نهج البلاغه مى خوانیم.
در موارد اختیارى، باید با کوشش و تلاش و پرهیز از کسالت و تنبلى، در رقابتى سالم به قوّت و کثرت و استقلال رسید و اجازه استثمار و استعمار به دیگران نداد و در مواردى که به دست ما نیست، باید تفاوت ها را دلیل رشد و آزمایش و تحرک و تعاون و پیوستگى جامعه دانست، زیرا که اگر همه مردم داراى امکانات یکسان باشند، صفات انسانى از قبیل سخاوت، شجاعت و ایثار در انسان رشد نمى کند. انسان در لابه لاى فراز و نشیب ها خود را نشان مى دهد، حرکت مى کند و با دیگران به خاطر نیازش پیوند مى خورد.
امام صادق (ع) در پاسخ از آیه فرمودند: کسى به همسر و فرزند دیگران چشم داشت نداشته باشد، ولى همانند آن را از خداوند بخواهد.
زمانى که این آیه نازل شد، اصحاب پیامبر اکرم گفتند: مقصود از فضل در «واسئلوا اللّه من فضله» چیست؟ قرار شد تا على (ع) این موضوع را از پیامبر سؤال کند. پیامبر (ص) در پاسخ فرمودند: خداوند ارزاق را در میان مردم از طریق حلال تقسیم کرده و حرام را نیز عرضه کرده است. کسى که حرام را تحصیل کند، به همان اندازه از رزق حلال خود کاسته است و بر حرام مورد محاسبه قرار مى گیرد.
پیام ها
1- به داده هاى الهى راضى باشیم و حسودانه، آرزوى برتریهاى دیگران را نداشته باشیم. «ولا تتمنوا»
2- در اسلام مسائل اقتصادى و اخلاقى به هم آمیخته است. «لاتأکلوا...بالباطل... ولاتتمنّوا»
3- تبعیض ها و برترى هاى استثمارگرانه و ظالمانه، از حساب برترىهاى خداداد، جداست. «فضلاللّه به بعضکم على بعض»
4- تفاوت هاى زن و مرد از نظر خلقت و طبیعت، از نمونه هاى برترى دادن خداوند در آفرینش است. «فضل اللّه... للرجال... للنساء»
5 - هر یک از زن و مرد، نسبت به دستاوردهاى خود به طور مساوى مالکند. «للرّجال نصیب، للنساء نصیب»
6- به جاى تمنّاى آنچه دیگران دارند، در پى کسب و تلاش باشیم. «نصیبممّااکتسبوا...»
7- انسان، تنها مالک بخشى از دست رنج خود است. «ممااکتسبوا» بخش دیگر سهم فقرا و حکومت اسلامى است.
8 - هم کار، هم دعا. «اکتسبوا... واسئلوا اللّه»
9- به جاى چشم‌داشت به داشته هاى دیگران به فضل و لطف خدا چشم داشته باشید. «ولا تتمنّوا... واسئلوا اللّه»
10- به خصلت ها جهت صحیح بدهیم. آرزو در انسان هست، امّا جهت این آرزو را درخواست نعمت از خدا قرار دهیم، نه سلب نعمت از دیگران. «لاتتمنّوا... و اسئلوا اللَّه من فضله»
11- اگر خداوند، چیزى به کسى داد یا از او گرفت، حکیمانه و آگاهانه است. «بکل شىء علیماً» (ایمان به علم خداوند سبب بازداشتن انسان از طمع و چشم داشت است.)
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
وَلَا تَتَمَنَّوْاْ مَا فَضَّلَ اللَّهُ بِهِ بَعْضَکُمْ عَلَى بَعْضٍ لِّلرِّجَالِ نَصِیبٌ مِّمَّا اکْتَسَبُواْ وَلِلنِّسَآءِ نَصِیبٌ مِّمَّا اکْتَسَبْنَ وَاسْئَلُواْ اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ اللَّهَ کَانَ بِکُلِّ شَىءٍ عَلِیماً
ترجمه
و آنچه را که خداوند سبب برترى بعضى از شما بر بعضى دیگر قرار داده آرزو نکنید. براى مردان از آنچه به دست آورده اند بهرهاى است و براى زنان نیز از آنچه کسب کرده اند بهرهاى مىباشد و (به جاى آرزو و حسادت) از فضل خداوند بخواهید، که خداوند به هر چیزى داناست.
آیات قبل، از حرام خوارى نهى فرمود، این آیه به ریشه حرام خوارى اشاره مى کند که طمع، آرزو و رقابت است.
عدالت، غیر از تساوى است. عدالت همه جا ارزش است، ولى تساوى گاهى ارزش است و گاهى ظلم. مثلاً اگر پزشک به همه مریض ها یک نوع دارو بدهد، یا معلّم به همه شاگردان یک نوع نمره بدهد، تساوى هست، امّا عدالت نیست. عدالت، آن است که به هر کس بر اساس استحقاقش بدهیم، گرچه موجب تفاوت شود، زیرا تفاوت گذاشتن بر اساس لیاقت ها و کمالات حقّ است، امّا تبعیض باطل است. تبعیض آن است که بدون دلیل و براساس هواى نفس یکى را بر دیگرى ترجیح دهیم، ولى تفاوت آن است که بر اساس معیارها یکى را بر دیگرى ترجیح دهیم. بنابراین باید آرزوى عدالت داشت، ولى تمنّاى یکسان بودن همه چیز و همه کس نابجاست. اعضاى یک بدن و اجزاى یک ماشین از نظر جنس و شکل و کارایى متفاوتند، امّا تفاوت آنها حکیمانه است. اگر خداوند، همه را یکسان نیافریده، طبق حکمت اوست. بنابراین در امورى که به دست ما نیست، مثل جنسیّت، زیبایى، استعداد، بیان، هوش، عمر و... باید به تقسیم و تقدیر الهى راضى بود. ما که خدا را عادل و حکیم مىدانیم، اگر در جایى هم دلیل و حکمت چیزى را نفهمیدیم نباید قضاوت عجولانه و جاهلانه همراه با سوءظن یا توقّع نابجا به خداوند حکیم داشته باشیم و یا بر دارندگان این نعمتها حسد ورزیم، چرا که با فزونى هر نعمتى، مسئولیّت بیشتر مى شود و با آمدن هر نعمتى، غم از دست دادنش همراه است. این حقیقت را در نهج البلاغه مى خوانیم.
در موارد اختیارى، باید با کوشش و تلاش و پرهیز از کسالت و تنبلى، در رقابتى سالم به قوّت و کثرت و استقلال رسید و اجازه استثمار و استعمار به دیگران نداد و در مواردى که به دست ما نیست، باید تفاوت ها را دلیل رشد و آزمایش و تحرک و تعاون و پیوستگى جامعه دانست، زیرا که اگر همه مردم داراى امکانات یکسان باشند، صفات انسانى از قبیل سخاوت، شجاعت و ایثار در انسان رشد نمى کند. انسان در لابه لاى فراز و نشیب ها خود را نشان مى دهد، حرکت مى کند و با دیگران به خاطر نیازش پیوند مى خورد.
امام صادق (ع) در پاسخ از آیه فرمودند: کسى به همسر و فرزند دیگران چشم داشت نداشته باشد، ولى همانند آن را از خداوند بخواهد.
زمانى که این آیه نازل شد، اصحاب پیامبر اکرم گفتند: مقصود از فضل در «واسئلوا اللّه من فضله» چیست؟ قرار شد تا على (ع) این موضوع را از پیامبر سؤال کند. پیامبر (ص) در پاسخ فرمودند: خداوند ارزاق را در میان مردم از طریق حلال تقسیم کرده و حرام را نیز عرضه کرده است. کسى که حرام را تحصیل کند، به همان اندازه از رزق حلال خود کاسته است و بر حرام مورد محاسبه قرار مى گیرد.
پیام ها
1- به داده هاى الهى راضى باشیم و حسودانه، آرزوى برتریهاى دیگران را نداشته باشیم. «ولا تتمنوا»
2- در اسلام مسائل اقتصادى و اخلاقى به هم آمیخته است. «لاتأکلوا...بالباطل... ولاتتمنّوا»
3- تبعیض ها و برترى هاى استثمارگرانه و ظالمانه، از حساب برترىهاى خداداد، جداست. «فضلاللّه به بعضکم على بعض»
4- تفاوت هاى زن و مرد از نظر خلقت و طبیعت، از نمونه هاى برترى دادن خداوند در آفرینش است. «فضل اللّه... للرجال... للنساء»
5 - هر یک از زن و مرد، نسبت به دستاوردهاى خود به طور مساوى مالکند. «للرّجال نصیب، للنساء نصیب»
6- به جاى تمنّاى آنچه دیگران دارند، در پى کسب و تلاش باشیم. «نصیبممّااکتسبوا...»
7- انسان، تنها مالک بخشى از دست رنج خود است. «ممااکتسبوا» بخش دیگر سهم فقرا و حکومت اسلامى است.
8 - هم کار، هم دعا. «اکتسبوا... واسئلوا اللّه»
9- به جاى چشم‌داشت به داشته هاى دیگران به فضل و لطف خدا چشم داشته باشید. «ولا تتمنّوا... واسئلوا اللّه»
10- به خصلت ها جهت صحیح بدهیم. آرزو در انسان هست، امّا جهت این آرزو را درخواست نعمت از خدا قرار دهیم، نه سلب نعمت از دیگران. «لاتتمنّوا... و اسئلوا اللَّه من فضله»
11- اگر خداوند، چیزى به کسى داد یا از او گرفت، حکیمانه و آگاهانه است. «بکل شىء علیماً» (ایمان به علم خداوند سبب بازداشتن انسان از طمع و چشم داشت است.)
منبع: پایگاه درس هایی از قرآن
تاکنون نظری ثبت نشده است