display result search
- 2521
- 1000
- 1000
- 1000
سیری در روایات اخلاقی و معرفتی اهل بیت (ع) - جلسه هفتم
سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین فاطمی نیا با موضوع "سیری در روایات اخلاقی و معرفتی اهل بیت (ع) "، جلسه هفتم، سال 1397
همه می دانیم که علت قیام امام حسین (ع) از بین بردن جهل مردم بود و جان بر کف نهاد تا بندگان خدا را از جهل برهاند. در کلام امیرالمؤمنین می خوانیم که دردی بی درمان تر از جهل نیست و این تأکید بر اهمیت این مرض است. مقصود از جهل، نداشتن علم از سوی کسی یا چیزی است که شأنش دانستن باشد – مثل انسان. یک وقتی هم علم هست اما ریشه اش شبهه است که از آن برخواسته است.
بین علم و جهل چیز سومی وجود ندارد و «عدم علم» مقابل می شود با «علم»؛ یعنی قید «عدم علم» علم است. چگونه؟ منطقیون تقابل هایی دارند مثل تقابل ملکه و عدم ملکه. مثلا می گویند: بینایی ملکه است و نابینایی عدم ملکه است. منطقیون می گویند که عدم ملکه هرکجا باشد ملکه هم آنجاست. وقتی می گوییم «نابینایی» یعنی یک بینایی هست که این نابینایی عدم آن است. می گویند که اگر عدم ملکه حمل شود در جایی که آنجا ملکه وجود ندارد، این صحیح نیست. این جهل بسیط است و آن علمی که در اثر شبهه به وجود آمده است را «جهل مرکّب» می گوییم. حالا چرا به همه این ها جهل می گوییم؟ این به اشتراک لفظی است. بدانید درد گاهی اوقات بدنی و گاهی نفسی است. قویترین بیماری نفس جهل مرکب است؛ مخصوصا که این جهل مرکب ضد علم به خدا باشد. کسی که جهل مرکب در مورد خدا و صفاتش دارد نه صلاحی می شود برای او در نظر گرفت و نه فلاحی. جهل مرکب آن است که فرد نمی داند، و نمی داند که نمی داند. بایستی این بیماری را علاج کنیم؛ البته به شرطی که عناد نداشته باشیم. سعادت تامّه و ابدیّه برای نفس، معرفت به حضرت حق است. پس شقاوت ابدیه هم جهل مرکب نسبت به حضرت حق است. گاهی کسی بیمار می شود و از دنیا می رود و گاهی شخصی با درد جهل مرکب از دنیا می رود؛ این دو مرگ خیلی با یکدیگر فرق دارند. انسان اگر فهمید که نمی داند، بایستی تلاش کند که تا این جهل مستحکم نشده، کاری کند.
اخلاق عملی داریم و اخلاق نظری. در اخلاق نظری انسان منشأ خُلق ها را می خواند. اما اینکه در صورت نداشتن این خُلق عاقبت انسان چه می شود را در اخلاق عملی باید خواند. اخلاق نظری می گوید برگشت غضب به قوه صبوریّه است. اما اخلاق عملی می گوید که اگر انسان با خانواده بداخلاقی کند جهنم می رود. در اخلاق نظری منشأ حسد را تعریف می کنند و در اخلاق عملی می گویند حسد ایمان را از بین می برد. هم اخلاق عملی و هم اخلاق نظری لازم است زیر نظر استاد باشند. استاد هم باید عالم باشد – نه هر استادی. اگر استاد نبود، به یقینیّات عمل کنید.
همه می دانیم که علت قیام امام حسین (ع) از بین بردن جهل مردم بود و جان بر کف نهاد تا بندگان خدا را از جهل برهاند. در کلام امیرالمؤمنین می خوانیم که دردی بی درمان تر از جهل نیست و این تأکید بر اهمیت این مرض است. مقصود از جهل، نداشتن علم از سوی کسی یا چیزی است که شأنش دانستن باشد – مثل انسان. یک وقتی هم علم هست اما ریشه اش شبهه است که از آن برخواسته است.
بین علم و جهل چیز سومی وجود ندارد و «عدم علم» مقابل می شود با «علم»؛ یعنی قید «عدم علم» علم است. چگونه؟ منطقیون تقابل هایی دارند مثل تقابل ملکه و عدم ملکه. مثلا می گویند: بینایی ملکه است و نابینایی عدم ملکه است. منطقیون می گویند که عدم ملکه هرکجا باشد ملکه هم آنجاست. وقتی می گوییم «نابینایی» یعنی یک بینایی هست که این نابینایی عدم آن است. می گویند که اگر عدم ملکه حمل شود در جایی که آنجا ملکه وجود ندارد، این صحیح نیست. این جهل بسیط است و آن علمی که در اثر شبهه به وجود آمده است را «جهل مرکّب» می گوییم. حالا چرا به همه این ها جهل می گوییم؟ این به اشتراک لفظی است. بدانید درد گاهی اوقات بدنی و گاهی نفسی است. قویترین بیماری نفس جهل مرکب است؛ مخصوصا که این جهل مرکب ضد علم به خدا باشد. کسی که جهل مرکب در مورد خدا و صفاتش دارد نه صلاحی می شود برای او در نظر گرفت و نه فلاحی. جهل مرکب آن است که فرد نمی داند، و نمی داند که نمی داند. بایستی این بیماری را علاج کنیم؛ البته به شرطی که عناد نداشته باشیم. سعادت تامّه و ابدیّه برای نفس، معرفت به حضرت حق است. پس شقاوت ابدیه هم جهل مرکب نسبت به حضرت حق است. گاهی کسی بیمار می شود و از دنیا می رود و گاهی شخصی با درد جهل مرکب از دنیا می رود؛ این دو مرگ خیلی با یکدیگر فرق دارند. انسان اگر فهمید که نمی داند، بایستی تلاش کند که تا این جهل مستحکم نشده، کاری کند.
اخلاق عملی داریم و اخلاق نظری. در اخلاق نظری انسان منشأ خُلق ها را می خواند. اما اینکه در صورت نداشتن این خُلق عاقبت انسان چه می شود را در اخلاق عملی باید خواند. اخلاق نظری می گوید برگشت غضب به قوه صبوریّه است. اما اخلاق عملی می گوید که اگر انسان با خانواده بداخلاقی کند جهنم می رود. در اخلاق نظری منشأ حسد را تعریف می کنند و در اخلاق عملی می گویند حسد ایمان را از بین می برد. هم اخلاق عملی و هم اخلاق نظری لازم است زیر نظر استاد باشند. استاد هم باید عالم باشد – نه هر استادی. اگر استاد نبود، به یقینیّات عمل کنید.
کاربر مهمان
کاربر مهمان